O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

lashmalar.
1 , 3 -
t o g 'a y d isk h a lq a s i; 2 - t o g ' a y
halqaning o'rtasidagi liqildoq; 
4 -
 oldinda-
gi uzun b oylam ; 5 - umurtqalar oraliq
teshigi; 6 - sarg'ish boylam; 7 - o'tkir o'siq
orasidagi boylam; 
8
 -o 'tk ir o'siq ustidagi
boylam; 
9 -
 orqadagi uzun boylam.
uchiga borib, bir-biri bilan tutashib, o'siq usti boylami nomini oladi. Bu 
boylam bo'yin qismda yaxshi rivojlangan bo'lib, bo'yin (gardon) boylami 
deb ataladi.
Umurtqalarning bo'g'im o'siqlari o'zaro bo'g'im hosil qilib tutashsa, 
ular tanasining old tomonida oldingi uzun boylam, orqa tomonida orqa 
uzun boylam joylashgan bo'ladi.
Birinchi, ikkinchi bo'yin umurtqalari boshqa umurtqalardan farqli 
o'laroq, o'zaro bo'g'im lar hosil qilib tutashadi. Ikkinchi umurtqaning 
tishsimon o 'sig 'i birinchi umurtqaning oldingi ravog'iga birikadi. Shu 
bilan birinchi bo'yin umurtqasining turli tomonga (aylanma) harakat 
qilishiga imkoniyat tug'iladi. Bosh skeleti ensa suyagining yon qismla- 
rida joylashgan do'nglar yordamida birinchi bo'yin umurtqasining ustki 
bo'g'im chuqurchasiga bo'g'im hosil qilib qo'shiladi. Bir xil tuzilishga 
ega bo'lgan bu ikki bo'g'im birgalikda bir xil harakatni amalga oshir- 
ganligi tufayli kombinatsiyalangan bo'g'im turkumiga kiradi. Bu bo'g'im
ikkinchi bo'yin umurtqasining tishsimon o 'sig 'i bilan ensa suyagining 
nishabi o'rtasida tortilgan boylam, tishsim on o'siqning orqasidan 
ko'ndalangiga tortilgan boylamlar va ularning tarmoqlari — qanotsi- 
mon boylam bilan mustahkamlangan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Umurtqa pog'onasi umurtqalar­
ning o'zaro ustma-ust qo'shilishi- 
dan vujudga keladi va katta yosh­
dagi odamlarda «S» shaklida bo'la­
di. Umurtqa pog'onasining bo'yin 
va bel qismi oldinga fiziologik qiy- 
shaygan (lordoz) bo'lsa, ko'krak 
va dum g'aza qismlari orqa tomon­
ga fiziologik qiyshaygan (kifoz) 
bo'ladi. Umurtqa pog'onasining bu 
qiyshaymalari yangi tug'ilgan bo­
lalarda sezilmaydi (28-rasm).
Umurtqa pog'onasi boshni ush- 
lab turish va tananing tayanch va­
zifasini bajarib, tikka turishni ta’­
minlaydi. Umurtqa pog'onasi ka­
nali yordamida orqa miya tashqi 
ta’sirlardan saqlanadi. Umurtqa po- 
g'onasida har taraflama harakat so­
dir bo'ladi.