O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

1 10-rasm. Jigar.
/ - kvadratsimon bilak; 2 - o ‘n ikki barmoq ichak izi; 3 -
jigarning dumaloq boylam i; 4 -  o't pufagi yo'li; 5 -
umumiy o't yo'li; 6 -jig a m in g umumiy yo'li; 7 -q o p q a
vena; 8 - jigar venasi; 9 - jigaming chap bo'lagi; 10 - me'da
izi; 1 1 -  qizilo'ngach izi; 12 - jigaming dumsimon bo'lagi;
13 -  pastki kovak vena; 14 -  buyrak usti bezining izi; 15 -
buyrak izi; 16 - jigar boylami; 17 -jig a m in g o'ng bo'lagi;
1 8 -  yo'g'on ichak izi; 19 - o ' t pufagi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

me’da o'rtasida jigar-m e’da boylamlari hosil bo'ladi. Jigar bilan diafrag­
ma o'rtasida toj boylami va uning ikki uchida chap va o'ng uchburchakli 
boylamlar jigam i ko'tarib turadi.
Jigam i o'ragan fibroz parda (qorin parda ostidagi parda) qon tomirlar 
bilan birga jigam ing ichkarisiga kiradi va uni juda ko'p bo'lakchalarga 
ajratadi. Bu bo'lakchalar 1— 2 mm to 'rt burchakli prizmaga o'xshaydi. 
Bo'lakchalar oralig'ida darvoza venasining eng mayda shoxchalari, arteriya 
shoxchalari, nerv tolalari va mayda limfa naychalari joylashgan. B o'lak­
chalar oralig'idagi arteriya va venalar kapillarga o'tib, boiakchalam ing 
ichkarisiga kiradi. Bo'lakchalar ichida moddalar almashinuvi davomida 
arteriya qoni venaga aylanib, markaziy venalar, undan yig'uvchi venalarga 
o'tadi. Bular ham asta-sekin yiriklashib, jigar venasini hosil qiladi. Bu 
vena pastki kovak venaga quyiladi.
Jigar hujayralari jigar bo'laklarida hujayralar to'sinini hosil qilib 
joylashgan bo'lib, ular orasida bo'lakchalararo o 't naychalari hosil bo'ladi. 
Bular o'zaro qo'shilib, jigaming o'ng va chap bo'Iak o 't naychalarini hosil 
qiladi. Bu naychalar jigardan chiqqandan so'ng bir-biri bilan qo'shilib, 
jigaming umumiy o 't yo'liga aylanadi. Bu yo'l o 't pufagi naychasi bilan 
qo'shilib, o 'n ikki barmoq ichakning pastga yo'naluvchi qismiga quyiladi- 
gan umumiy o 't yo'lini hosil qiladi.
Fiziologiyasi.
Jigar organizmda quyidagi muhim vazifalarni bajaradi: 
1
) u organizmdagi zaharli moddalarni zararsizlantiradi; 
2
) o 't ishlab 
chiqaradi; 3) embrional davrda qon elementlarini ishlaydi; 4) organizmdagi 
ortiqcha glukozani glikogenga aylantirib saqlaydi. So'ngra organizmning 
talabiga ko 'ra glikogen glukozaga aylanib qonga shimiladi.
Jigar moddalar almashinuvida muhim rol o'ynaydi. Jigarda albuminlar, 
fibrinogen (qonning oqsil fraksiyalari) hosil bo'ladi. Uglevodlar glikogenga 
aylanadi. Jigarda oqsil parchalanishidan hosil bo'lmagan mahsulotlar (am- 
miak) (to'sish funksiyasi) zararsizlanadi. Ulardan organizmga zararsiz 
bo'lgan mochevina (siydikchil) hosil bo'ladi. Jigar ichaklardan kelgan 
zaharli moddalarni zararsizlantiradi. U immunitet reaksiyalarida ishtirok 
etadi va o 't ishlab, ovqatning parchalanib shimilishida faol qatnashadi.
Jigar faoliyati turli sabablarga k o 'ra buziladi. Jum ladan, zaharli 
moddalar, yuqumli kasallik qo'zg'atuvchi mikroblar qon tomirlar orqali 
jigarga borib, uning faoliyatini buzadi. Natijada turli kasalliklar kelib 
chiqadi.