O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi

1.  Ko’rgazmali harakat; 
2.  Ko’rgazmali-obrazli; 
3.  Mavhum (nazariy) tafakkur. 
Tarixiy  taraqqiyot  davomida  odamlar  o‘z  oldilarida  turgan  masalalarni  dastlab  amaliy  faoliyat  nuqtai 
nazaridan  yechganlar;  keyinchalik  undan  nazariy  faoliyat  ajralib  chiqqan.  Amaliy  va  nazariy  faoliyat  o‘zaro 
chambarchas bog‘langandir.  «G‘oyalar, tasavvurlar va ong ishlab chiqarishi dastavval  bevosita  moddiy  faoliyatga 
qo‘shilib ketgan bo‘ladi…» Bu shuni anglatadi, sof nazariy faoliyat birlamchi emas, balki amaliy faoliyatning o‘zi 
birlamchidir.  Amaliy  faoliyatning  taraqqiyoti  davomida  undan  nisbatan  mustaqil  nazariy  fikr  yuritish  faoliyati 
ajralib chiqadi. 
Faqat  butun  insoniyatning  tarixiy  taraqqiyotida  emas,  balki  har  bir  bolaning  psixik  taraqqiyoti  jarayonida 
ham  asos  sof  nazariy  faoliyat  emas,  balki  amaliy  faoliyat  asos  qilib  olinadi.  So‘nggi  faoliyat  ichida  avval  bola 
tafakkuri rivojlanadi. Bog‘chagacha yosh davrida (3 yoshgacha) asosan ko‘rgazmali harakat tafakkuri bo‘ladi. Bola 
bilayotgan  ob‘yektlarini  o‘z  qo‘llari  bilan  amaliy  ravishda  va  go‘yo  tabiiy  ravishda  ajratadi,  bo‘laklarga  bo‘ladi 
hamda, ayni chog‘da idrok qilinayotgan narsalarni birlashtiradi, solishtirib ko‘radi, narsalarni bir-biri bilan bog‘lab, 

---

 
173 
analiz va sintez qiladi. Qiziquvchan bolalar ko‘pincha «ichida nima borligini» bilash maqsadida o‘z o‘yinchoqlarini 
buzib sindirib ko‘radilar.