O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti filologiya fakulteti

3.§. Zamonaviy tilshunoslikda konsonantizmning o‘ziga xos xususiyatlari.
Ma'lumki, fonetikada tovush va bo‘g‘in segment birliklar, urg‘u va intonatsiya (ohang) esa supersegment birikmalar tarzida tavsiflanadi. Fonologiyada bu birliklar lisoniy-vazifaviy xususiyat taqozosi bilan fonema (tovush), sillabema (bo‘g‘in), aksentema (urg‘u) va intonema (intonatsiya, ohang) deb nomlanadi, fonologiyaning o‘zi esa segmental fonologiya va supersegmental fonologiya kabi ikki turga ajratiladi . Segmental fonologiyaning asosiy predmeti fonemadir, shunga ko‘ra u fonematika, fonemika nomlari bilan ham aytiladi. Supersegmental fonologiyaning predmeti esa sillabema, aksentema va intonemadir, shunga ko‘ra u prosodiya (yoki prosidika) deb ham yuritiladi . Fonologiyaning xulosalari fonetikaning fizik-akustik, anatomik-fiziologik va perseptiv aspektlarida to‘plangan tajriba va ma'lumotlariga asoslanadi. Bu hol ham fonologiya bilan akustik fonetika, artikulyasion fonetika va perseptiv fonetika o‘rtasida uzviy aloqa borligidan dalolat beradi.Fonetik birliklarning lingvistikfunsional jihatlarini o‘rganish asosan, XIX asrning ikkinchi yarimidan boshlangan. Bungacha "fonema" va "fonologiya" tushunchalari bo‘lmagan, hatto "tovush" va "harf" tushunchalari deyarli farqlanmagan.