O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Qattiq  eritmalar
  bir  jinsli  suyuq  eritmalarning  qattiq  holatga  o‘tishi 
natijasida  hosil  bo‘ladi. Qattiq  eritmada  qotishma  tarkibiga  kiruvchi  moddalardan 
biri  o‘zining  kristall  panjarasini  saqlaydi,  boshqa  modda  ayrim  atomlar 
ko‘rinishida birinchi moddaning kristall panjarasidan taqsimlanadi.
13
 
Qattiq  eritmalar  ikki  xil  bo‘ladi:  o‘rin  olish  qattiq  eritmalari  va  singish  
qattiq eirtmalari. Qattiq eritmalar turidan qat’iy nazar bir fazali bo‘ladi. 
                                                           
12
William F.Smith Foundations of materials science and engineyering, 2013.215-217  
13
William F.Smith Foundations of materials science and engineyering, 2013.218-219 

---

51 
 
O‘rin  olish  qattiq  eritmalarida  kristall  panjaradagi  bir  komponentning  atomlari 
boshqa  komponent  atomlari  bilan  o‘rin  almashadi.  O‘rin  olish  qattiq  eritmalari 
temirning xrom, nikel va boshqa elementlar bilan hosil qilgan qotishmalarida hosil 
bo‘ladi. O‘rin olish qattiq eritmalari tartibsiz qattiq eritmalar deb ham ataladi.  
Singish  qattiq  eritmalarida  erigan  komponentning  atomlari  boshqa 
komponent  –  eritkich  kristall  panjarasining  atomlari  orasidagi  bo‘shliqqa  singadi. 
Singish  qattiq  eritmalari  temirning  vodorod,  azot,  bor  bilan  qotishmalarida  hosil 
bo‘ladi.