O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
 
 
 
 
4
 
Callister William D. Jr., Materials Science and Engineering, an Introduction. Wiley and Sons.UK 2014 (514-522 rages.) 
 
Polimerlar va ularning strukturasi
 
 
Polietilen molekulasining tuzilishi 

---

 
149 
 
Polimer makromolekulalarining kristall panjara xosil qilishi 
 
Polimerlarning yarimkristallik  struktura ko‘rinishi 
 
 
 
Polimerlarning maxsulotlarni o‘rashda sellofan sifatida qo‘llanishi 

---

 
150 
 
Transmission  elektron  mikroskopiya  usulida  olingan    kauchukdagi 
sferolitning  ko‘rinishi.  Kristallangan  lamelyalar  o‘lchami  10nm  bo‘lgan,  radial 
yo‘nalishda    markazdan  tarqalgan  murakkab  zanjirlardan  xosil  bo‘lgan.  (30000 
marta  kattalashtirilgan).  Fotosurat  P.  J.  Phillips  tomonidan  taqdim  etilgan  (  P.  J. 
Phillips  First  published  in  R.  Bartnikas  and  R.  M.  Eichhorn,  Engineering 
Dielectrics, Vol. IIA, Electrical Properties of Solid Insulating Materials: Molecular 
Structure  and  Electrical  Behavior,  1983.  Copyright  ASTM,  1916  Race  Street, 
Philadelphia, PA 19103. Reprinted with permission) 
Tabiiy  polimerlar  qadimgi  zamondan  bizga  ma’lum,  bular  yog‘och,  rezina, 
paxta,  jun,  charm,  shoi.  Ularning  boshqa  turlari  (oqsillar,  enzimlar,  proteinlar  va 
x.k.)  usimliklar va tirik jonzodlarning biologik va fizeologik jarayonlarida kotta rol 
o‘ynaydi. 
 
Tadqiqotlarning  zamonaviy  usullari  poolimerlarning  tuzilishini  o‘rganishni 
imkonini  berdi  va  turli  yangi  polimerlar  kashf  etishga  sharoit  yaratdi.  Turmushda 
ishlatiladigan  rezinalar,  plastmassalar,  tolalar  sintetik  polimerlar  turkumiga  kiradi. 
Va  buni  rivojlanishi  ikkinchi  jaxon  urushidan  kein  keskin  rivojlangan.  Sintetik 
polimerlarni  olinishi  tabiiy  polimerlardan  ko‘ra  arzonroq  ammo  lekin  xossalari  
tabiiy  polimerlarnikidan  bir  qancha  yuqori  bo‘lishi  mumkin.  Kup  soxalarda 
polimerdar  yog‘och  va  metallarni  qoniqarli  darajada  o‘rni  boskan.  Metall  va 

---

 
151 
keramik  materiallar  kabi  polierlar  xossalari  ularning  strukturasiga  bog‘liq.  Mazkur 
bobda  polimerlarning  molekulyar  tarkibi  va  kristallik  strukturasi  tuzilishiga 
bag‘ishlangan.