O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
a-quvurlar tayyorlash: b- presslash yoo‘li bilan olinadigan buyumlar profili.
 
Bolg‘alash - 
bu jarayonda zarur temperaturada qizdirilgan tayyorlamani bolg‘aning 
pastki boek muxrasiga bolg‘alashda sondonga qo‘yib, bolg‘aning ustki boek 
muxrasi bilan zarbalanadi. Bu usulda val, shatun, tishli g‘ildiraklar va boshqa 
detallarning chala maxsulotlari olinadi. 
Qizdirilgan metallni bolg‘a muxrasining zarbi yoki press muxrasining bosim 
kuchi ta’sirida zarur shaklga keltirish jarayoniga bolg‘alash deb ataladi. 
Bolg‘alash natijasida olingan buyumga 
pokovka
deyiladi. 
Bolg‘alanish darajasi va siqilish koeffitsienti bilan aniqlanadi. 
2
1
F
F
n

bo‘lib, bunda 
F
1 
– pokovkaning bog‘lanishdan oldingi ko‘ndalang kesim yuzi, 
F
2
– pokovkaning ko‘ndalang kesim yuzi. 
Muhim pokovkalar uchun bolg‘alanish koeffitsienti 3-5 va undan ba’zan 
yuqori bo‘ladi. 
Bolg‘alash yo‘li bilan xilma xil shakl va o‘lchamli bir necha yuz gramdan 350 
t gacha ba’zan esa undan og‘ir pokovkalar tayyorlanadi. 
Erkin bolg‘alashdagi asosiy jarayonlar. 
CHo‘ktirish 
bu jarayonda tayyorlamaning bo‘yini kichraytirib uning xisobiga 
ko‘ndalang kesim o‘lchamlari kattalashtiriladi. 30-rasm, a. 
Tayyorlamaning bir joyigina cho‘ktirilsa buni maxalliy cho‘ktirish deyiladi. 
CHo‘zish-
bu jarayonda tayyorlamaning ko‘ndalang kesimini kichraytirish 
xisobiga bo‘yini uzaytiriladi 30 – rasm, b. 

---

212 
Teshish- 
bu jarayonda tayyorlamadan ma’lum xajmdagi metal teshgich bilan 
siqib chiqarilib, teshik ochiladi 30 – rasm, v. 
Bukish -
bu jarayonda tayyorlama turli moslamalar yordamida zarur konturga 
bukib o‘tkaziladi 30 – rasm, g.