O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

4-rasm. Prokatlash usullari sxemasi: 
a-bo‘yiga; b va v -ko‘ndalangiga; 1- juvalar;2-tayyorlama. 
a 
b 
v 

---

205 
5-rasm. Prokatlash juvalari va kalibrlari: 
a-silliq listlar prokatlash juvalari; 1-bochka; 2-bo‘yin; 3-tref; 
b-sortli buyumlar juvavlari: 4-o‘yiq:v-ochiq kalibr: g-yopiq kalibr: 
d- qo‘shtavr balkalarni tayyorlashdagi kalibrlash juvalari. 
6-rasm. Prokat stanlari: 

---

206 
a-ikki juvali; b-gorizantal va vertikal o‘rnatilgan; v-uch juvali; 
g-to‘rt juvali; d-olti juvali; e –ko‘p jvali; j-universal. 
Kiryalash (chuzish)
- bunda tayyorlama, uning ko‘ndalang kesmidan kichik 
bo‘lgan filer teshigidan tortib o‘tkaziladi (5-rasm). Bu usulda turli diametrdagi 
chiviqlar, simlar, quvurlar va profilli boshqa shakldagi maxsulotlar olinadi.
42
Bu usul prokatlash yo‘li bilan tayyorlab bo‘lmaydigan ingichka simlar taxminan 0,1 dan 10mm 
gacha, quvurlari esa 0,5-150mm gacha olinadi. Kiryalash kuchining qiymati tayyorlama 
materialiga, o‘lchamlariga deformatsiyalash darajasiga va boshqa omillarga bog‘liq. Kiriyalash 
cho‘zish kuchi qiymati quydagi formula bilan aniqlanadi.
 
)
(
кг
Н
F
к
Р
в




bu yerda k-kriyalash koeffitsienti (masalan, po‘latni kriyalash uchun k 

0,5-0,7). 
F-kriya teshigining ko‘ndalang kesim yuzasi, mm
2
. 
в

- materialning cho‘zilishga ko‘rsatgan vaqti qarshiligi. Pa 
Amalda kriyalash kuchini kamaytirish uchun kirya ko‘zining tayyorlama bilan tegish yuzasi 
mineral may bilan tayyorlanadi.
 
Tayyorlamani kriyalash mashinalariga kiryalash stamlari deyiladi. Kiryalash 
stani ishchi gruxga bo‘linadi, zanjirli va barabanli. Zanjirli kirya (25-rasm) diametri 
150 mm ga ega bo‘lgan turli uzunlikdagi metall givislar, turli profilli maxsulotlar, 
turubalar tayyorlanadi. 
Kiryalash tezligi po‘latlardan kalta chiviqlar (5-8 m) tayyorlashda 0,03-0,65 
m/s uzun chiviqlar tayyorlashda 1,5-2 m/s bo‘ladi. 
Barabanli kiryalash stoklari diametri 0,002-10 mm gacha simlar, kichik kesimli turli 
profilli maxsulotlar tayyorlanadi. 
42