O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

William F.Smith Foundations of materials science and engineyering, 2013.118-121 

---

207 
7-rasm. 
Kiryalash ish qismi yuqori qattiqlikka ega bo‘lgan asbobsozlik materialidan 
tayyorlanadi.
43
Bu materiallar korriziyaga bardosh bo‘lib ishlatish jarayonida metal keramik 
qattiq qotishmalar VK8, T15K6 va asbobsozlik po‘latlar U7, U12, SHX15, X12M 
va boshqa material ishlatiladi. 
8-rasmda oboymaga o‘rnatilgan kiryaning bo‘ylama kesimi keltirilgan Kirya-
asbob xarakterli 4 ta zonadan iborat. 
I.
zona (A uchastka). Bu zona tayyorlamaning kirya ko‘ziga kirish konusi (

) deyiladi. Uchi o‘tkirlangan tayyorlama bu konus orqali kiryaga 
kiritiladi. Bunda kirya 
C
0
60
40



oralig‘i olinadi. 
II.
zona (B uchastka). Bu zona ish konusi (

) deyiladi. Tayyorlama bu 
zonada plastik deformatsiyaga beriladi. Bu zonaning uzunligi 
.
)
7
,
0
5
,
0
(
max
d



Konus burchagi 
)
(

tayyorlama qattiqligiga, ishqalanish kuchiga qarab 
belgilanadi. 
43
William F.Smith Foundations of materials science and engineyering, 2013.118-121 

---

208 
III zona (V uchastka). Tayyorlama bu zonada kalibrlanib, aniq shakil va 
o‘lchamli yuzasi tekis maxsulotga aylanadi. Zonaning eni V=(0,3-1,0)d
R
. 
IV zona (G uchastka). Bu zona chiqish konusi (

) deyiladi. Bu zona kiryalab 
olinuvchi maxsulot sirtini tirnalish dars ketishdan saqlaydi. Zona burchagi 
C
0
90
60



. 
8-rasm. 
Kirya oboymaga o‘rnatiladi. Oboyma qovushqoq xamda puxtaroq 
konstruksion po‘latlardan tayyorlanadi va ular konustruksiyasiga ko‘ra yaxlit, 
yig‘ma va rolikli bo‘ladi. 9- rasmda quvurlarni kiryalash sxemalari keltirilgan. 
Ishlash opravkalarda va opravkasiz bajariladi. Agar quvur devori qalinligini 
kichraytirish, uzun opravkada (9-rasm, a) quvurning tashqi diametri va qalinligini 
kichraytirish zarur bo‘lsa, qo‘zg‘almas va qo‘zg‘aluvchi opravkada (9-rasm, b va v) 
va diametrinigina kichraytirish zarur bo‘lsa, opravkasiz ishlov beriladi (9-rasm, g). 

---

209