O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Gaz gorelkalarvda 
yonuvchi gaz kislorod bilan a ralashtirilib, 
undan chiqib yondirilganda gaz alangasi hosil qilinadi. Gaz gorelkalari bir necha 
belgilar bilan klassifikasiya qilinib, eng ko‘p injektorli, kamroq injektorsiz 
gorelkalar uchraydi. 
Gaz aralashmasida asetilen va kislorodning o‘zaro xajmiy nisbatlariga qarab uch 
xil alanga hosil bo‘ladi: 
1.Normal 
alanga (O2: S2N2 = 1,1.,.1,2), asosan po‘latlarni, ba’zan rangli metallarni
payvandlashda qo‘llaniladi. 

---

222 
2. 
Oksidlovchi 
alanga (O2
 
: S2N2 = 1,2...1,5), ko‘pincha latunlarni payvandlashda 
va naplavka qilishda foydalaniladi. 
3. Uglerodga to‘yintiruvchi alanga (Og : S2N2 = 0,8...0,9), cho‘yanlarni, rangli 
metallarni, qattiq qotishmalarni payvandlash va naplavka qilishda foydalaniladi. 
Normal gaz alangasining tuzilishida uch qism ajratib ko‘rsatiladi, uning 
payvanddovchi qismida temperatura 3200 °S gacha yetadi. payvandlanayotgan 
metallning qalinligaga mos ravishda payvandlash texnikasi (chap va o‘ng 
usullarda payvandlash) va rejimi (payvandlash simi diametri y, asetilen sarfi A = k.s, 
m
3
/soat, alanga quvvati) belgalanadi. 
Ishlab chiqarish sharoitida payvandlashdan tashqari metall zagotovka va 
konstruksiyalarni kesib ajratish zarurati ham paydo bo‘ladi. Buning uchun termik 
kesishning elektr yoy, plazma, gaz-kislorod usullaridan foydalanish mumkin. Gaz-
kislorod yordamida kesish usuli ko‘proq uchrab, u ba’zi metallarning kislorod 
oqimida yonib ko‘p miqdorda issiqlik ajratib chiqarish xususiyatiga 
asoslangan. Metallning yonish jarayoni - kislorod vositasida kesish zonasidan 
chiqib ketadigan oksidlarning hosil bo‘lishidir. Metallar ma’lum shartlar t
al
<
te
 
te
 <
te
.m
va boshqalar) bajarilgandagana kesilishi mumkin. 
Kesish qo‘lda UR, RR-53, Raketa-1, Mayak 1-02 tipidagi gaz keskich 
(rezak) lari yordamida va ASSH-2, MDM-2, PP-1, PP-2 va boshqa tipdaga 
mashinalar vositasida bajariladi. 
Gaz-kislorod kesish usulining boshqa turi kislorod-flyusli kesish deb atalib, u 
yuqori legirlangan po‘latlar, cho‘yanlar, mis qotishmalari uchun qo‘llaniladi. 
Bunda kesish zonasiga temir asosidagi flyus kiritiladi va maxsus UFR yoki URXS 
tipidagi rezaklar zarur bo‘ladi. Gaz-kislorod yordamida kesish qalinligi 5..300 
mm bo‘lgan zagotovka va konstruksiyalarni kesishda samaradorli hisoblanadi.