O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Elektr kontakt 
payvandlash 
payvandlanuvchi zagotovkalarning bir-biriga 
tegib turgan joyi (kontakt) dan elektr toki o‘tganida ajralib chiqqan issikdik 

---

223 
(Q=kJ
2
Rt)
 
dan foydalanishga asoslangan. Kontakt joyida plastik xolatgacha yoki 
suyuqlanishgacha qizdirilgan zagotovkalarga mexanik bosim ta’sir ettirilganda ular 
ajralmas ishonchli, mustahkam birikma hosil qiladilar. 
Tok manbai sifatida payvandlash transformatori xizmat qilib, uning 
ikkilamchi chulg‘ami elektrodlarga
 
ulanganida elektrodlar va zagotovkalar orqali 
kichik kuchlanishdagi (0,5-30 V) katta kuchli (bir necha ming A atrofida) tok oqib 
o‘tadi. 
Kontakt payvandlashning quyidagi usullari bor: 
1.
Uchma-uch payvashshash (qarshilik bilan va suyuqlantirib payvandlash
turlari uchraydi; bundan tashqari A.M.Ignatev usulida kesuvchi asboblarning 
qismlari o‘zaro payvandlanadi). 
2.
Nuktaviy payvavdlash (turlari: bir va ko‘p nuqtali, relefli va T-
simon payvandlash). 
3. Rolikaviy (chokli) payvandlash. 
Uchma-uch payvandlashda uning rejim parametrlari tokning zichligi j
, 
A/mm
2
; 
qizigan elementlarni cho‘ktirishdagi bosim r, kg/mm
2
; tokning o‘tish vaqti 

 
, s, 
orqali ifodalanadi. Bu usulda po‘lat, mis, latundan trubasimon mahsulotlar, 
rel’slar, temir-beton armaturasi, kesuvchi asboblar va boshqalar MS-2008 (MSM-
150) va boshqa tipdagi mashinalarda payvanldanadi. 
Nuqtaviy payvandlashda payvandlanuvchi zagotovkalar ustma-ust yig‘ilib, mis 
va uning asosida (M1, BrX08) tayyorlangan elektrodlar orasiga o‘rnatiladi. 
Payvandlanuvchi zagotovkalar qalinligi 0,5 -g 5 mm. Nuqtaviy payvavdlash 
mashinasi (MT1618 va boshqalar) bir va ko‘p elektrodli (bir yo’la 50 
tagacha) payvandlash imkoniyatiga ega. Bu usul avtomobil’ va aviasiya 
sanoatida, priborsozlikda, qurilishda keng qo‘llaniladi. 
Rolikaviy payvandlashda zagotovkalar ikki aylanib turuvchi disk ko‘rinishidaga 
rolik-elektrodlar 
orasiga 
joylashtirilib, 
biroz 
bosiladi. 
Payvandlanuvchi 

---

224 
zagotovkalar qalinliga 0,25 -g 4,0 mm; payvandlash tezligi 0,5-6 m/min; elektrodlar 
diametri 40 -g 350 mm. Payvandlash mashinasi tipi MSH1601 va boshqalar. Bu usul 
bak, truba, har xil idishlar va termetik (zich) mahsulotlarni ishlab chiqarishda 
keng qo‘llaniladi.