O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

2. Lyuminitsent va lokal lampalarning yorituvchanligini solishtirish.
8.3-jadval

Lampalarning turlari	Quvvati, Vt.	Joylashgan balandligi, m.	Yorituvchanlik, lk.
Lyuminitsent Lokal

Nazorat savollari

1. 
   Asosiy texnik yorug‘lik kattaliklari va о‘lchov birliklarini ayting?
   
2. 
   Ishlab chiqarish yorug‘liklarini sifat miqdor tavsiflarini kо‘rsating?
   
3. 
   Ishlab chiqarishda yorug‘lik?
   

9-LABORATORIYA ISHI
SHOVQINNI YUTISH SAMARADORLIGINI ANIQLASH


Ishning maqsadi: Shovqinni о‘lchash asboblari bilan tanishish, ularda shovqin miqdorini о‘lchash va shovqin yutish va tо‘sish tadbirlari samaradorligini hisoblashni о‘rganish.


9.1.Umumiy ma’lumotlar
Shovqin kishining salomatligiga va ish qobiliyatiga salbiy ta’sir
kо‘rsatib, kasb xastaligini keltirib chiqarishi mumkin. Shovqin chiqaruvchi
manbalarning salbiy ta’sirini kamaytirish uchun odatda shovqin yutuvchi va
shovqin tо‘suvchi materiallar ishlatiladi.
Shovqinni tо‘sish tebranishlarni manba’lardan tarqalishiga tо‘sqinlik qiladi. Bu xususiyat shovqin tо‘suvchi materialning zichligiga bog‘liq.
Katta miqdorda shovqin chiqaruvchi agregatlar о‘rnatilgan sexlarda shovqinni kamaytirish uchun tо‘lqinlarining qaytgan energiyasini kamaytirish kerak. Bu, tо‘siqlar yuzasi orqali tovush tо‘lqinlari energiyasining yutilishi natijasida erishiladi. Bu esa materiallarning tovushni qay darajada yutish xususiyatiga bog‘liqdir.
Ushbu laboratoriya ishida shovqin chiqaruvchi generator qoplamasining
tovush yutish va tо‘sish samarasi aniqlanadi. Qoplamalar odatda metall,
plastmassa yoki yog‘ochdan yasaladi. Kojuxlarning ichki devorlari tovush yutuvchi materiallar bilan qoplanadi (9.1-rasm). Pо‘lat va g‘ovak materiallar shovqinni
yaxshi yutish xususiyatiga ega. Bunday materiallarga namat, tivit, paxta, astbest, vinipor va boshqalar misol bо‘la oladi.
Laboratoriya moslamasidagiqoplamaning samaradorligi quyidagi formula bо‘yicha aniqlanadi:
DL=L-L_k (9.1)
bu yerda L - tovush tо‘suvchi kojuxning qopqog‘i ochiq holatdagi tovush bosiminingumumiy qiymati, dB.
Lk - xuddi shuning о‘zi tovush tо‘suvchi kojuxning qopqog‘i yopiqholatda, dB.
Shovqin tо‘suvchi kojuxning nazariy samaradorligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
A=s+d, dB ( 9.2)
bu yerda d- tovushni tо‘sish hisobiga shovqinning kamayishi, dB
s - tovushni yutish hisobiga shovqinning kamayishi, dB.

1-shoshovqin generatori
2-qoplama devori
3-tovush yutuvchi material
(texnik namat)
4- qoplama qopqog'i