O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

Nasoslarning klapanlari

Chuqurlik shtangali nasoslarda sharsimon konstruksiyali klapanlar qо‘llaniladi. Sharsimon klapan sharik va sharik egaridan tuzilgan, ligerlangan pо‘latdan tayyorlanadi, keyin esa qattiqligini va yemirilishga chidamligini oshirish uchun termik ishlov beriladi.
Sharik egarda joylashib klapanning oraliq masofalaridan suyuqlikni о‘tkazmaydi. Bunda egarning ishchi sirt yuzasining sharik bilan kontakti yuzasiga silliq ishlov beriladi.
Nosuqma nasoslarning suruvchi klapanlari bir-biri bilan rezba orqali biriktiriladi, taqa-konus va klapan tо‘qima panjaradan tuzilgan. Sharik egari bunday detallarning sirt yuzasiga zich tortiladi. Klapan panjarasi sharikni yuqoriga siljishini chegaralaydi va suyuqlikning chiqib ketishi uchun yon tomonida teshik mavjuddir. Panjaraning yuqori qismiga tutqichni shtoki yoki tutqichli shtok buraladi. Taqaning konusli sirt yuzasi kalta uzaytiruvchi quvurchaga, pastki uchiga о‘rnatiladigan egarni konusli teshigigacha aniq mos keladi.
Taqa konusini konussimon sirt yuzasi va konusning egarini germetikligini ta’minlash maqsadida, e’tibor bilan yaxshi silliqlanadi. NKQ-laridan suyuqliklarni tо‘kib olish uchun tо‘kuvchi klapanlar qо‘llaniladi. Tо‘kuvchi klapanlarning quyidagi konstruksiyalari ishlab chiqariladi :

• 
  biriktiruvchi rezbalar (kalta quvurchalar va klapan korpusida -2 ^7/8" (73 mm);
  
• 
  о‘tish uchun klapan korpusidagi teshik diametri, mm -10 (2 ta teshik);
  
• 
  -klapanning uzunligi mm;
  
• 
  kalta quvurchasiz–150;
  
• 
  kalta quvurli–300;
  
• 
  ishlatish bosimi– 10÷20 MPa.
  

Nasoslarning shtangalari
Nasoslarning shtangalari, shtangali nasosning plunjerini, nasos qurilmasining uzatmasi bilan biriktirish uchun qо‘llanadi va plunjerga ilgarilanma-qaytma harakat uzatadi. Shtanga aylanma kesimli pо‘lat sterjenlar kо‘rinishida bо‘ladi.

10.6-rasm. Nasos shtangasi

Shtangalar 16, 19, 22, 25 mm.li diametrlarda, uzunligi 7,5 m.dan 10 m.gacha. Shtanganing uchiga qalinlashtirilgan kallak о‘tkaziladi, ya’ni rez’basi mavjud va shtangali kalitga mos kvadrat kesimlidir.

Zavodda uzunligi 1,0; 1,5; 2,0; 2.5 va 3,0 m. bо‘lgan kalta shtangalar ishlab chiqariladi. Bunday turdagi shtangalar shtanga birikmasi uzunligiga nasosni osib qо‘yish chuqurligiga bog‘liq holda rostlashda qо‘llaniladi.
Bunda nasosni tushirish tugallangandan keyin, nasos silindridagi plunjerning va quduqda yer osti ta’mirlashdagi shtangani holati boshqariladi.
Shtangalar 40x30 XMA markali pо‘latdan tayyorlanadi, yuqori chastotali tok bilan sirt yuzasi mustahkamlanadi va pitratli oqim bilan ishlanadi.
Shtanga doimiy о‘zgaruvchan belgili-yuklanmada, murakkab sharoitda ishlaydi: tarkibida oltingugurtli yemiruvchi suyuqliklar bо‘lgan suyuqlik ustuni ta’sirida sinaladi, shtanga tizmaning bо‘ylama tebranishini oralig‘ida ishlaydi. Shtangalar о‘rtacha 5,5-6 yil va 1 yilda 5 mln. sikl ish bajaradi. Shtanga rezbalarini tashish va saqlashda mumkin bо‘lgan shikastlanishdan himoyalash uchun, shtangalarning uchiga zavod sharoitida oldindan himoyalovchi qopqoq buraladi, muftaning ochiq uchiga esa oldindan himoyalovchi tiqin buraladi.
Nasoslarning shtangalari gidravlik jо‘mrak va tirkama bilan jihozlangan shtanga tashuvchi maxsus mashinalarda tashiladi.
Shtangalarni saqlashda va tashishda 1 m. uzunlik oralig‘idagi bо‘ylama egilish kattaligining qiymati 3 mm.dan katta bо‘lmasligi kerak.
Shtangalar paketlarda 500 kg.gacha, ba’zida 1500 kg.gacha saqlanadi.