O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

9.3.-rasm.AUSH turidagi quduq usti armaturasi:
1-tadqiqot ishlarini olib borishda qо‘llaniladigan teshik; 2-sal’nikli qurilma; 3-quvurli osma; 4-quduq usti qisqa quvuri; 5,8,9-burchakli jо‘mraklar; 6-namuna olgich; 7-tezkor yig‘iladigan mufta; 10-qо‘yiruvchi quvurcha; 11-zichlovchi halqa.

Nasos quvurlarini osib qо‘yish uchun, mahsulotlarni quduqdan otma chiziqqa yо‘naltirish, quduq ustunini germetiklash, quvur orqa fazasidagi gazni olishni ta’minlash va hokazo ishlarni amalga oshirishda, quduq ustiga maxsus jihozlar о‘rnatiladi. Quduq usti jihozi shtangali chuqurlik qurilmasi, planshaybadan va uchlik sal’nikdan tuzilgan. 8-rasmda bu jihozlarning umumiy kо‘rinishi tasvirlangan.

Tizma flanetsiga (1) planshayba (2) va unga osilgan quvur (3) о‘rnatiladi. Planshaybada (2) quvur orqa fazosidagi gazni chiqarib yuborishda va quduqdagi suyuqlik sathini о‘lchash uchun teshik о‘rnatilgan. Yuqori muftaga (4) uchlik burab (5) о‘rnatilgan bо‘ladi, u orqali neft otma chiziqqa uzatiladi. Uchlikning germetikligini ta’minlash uchun hamda sal’nikli shtokni (7) tushirish uchun uchlikning yuqori qismiga sal’nik (6) о‘rnatiladi, bunda u yuqoridan qopqoq (8) bilan mahkamlanadi.


9.4-rasm. Nasosli quduqlarini yer usti jihozlari:
1-tizma flanetsi; 2-planshayba; 3-quvur; 4-yuqori mufta; 5-uchlik; 6-sal’nik; 7-sal’nikli shtok; 8-zichlovchi qopqoq.
9.5-rasmda arqonli ilgich NQAI (normal qatorli arqonli ilgich) shtangali aylantirgich bilan tasvirlangan. Shtangali aylantirgichlar smolali va parafinli neftlarni qazib olishda qо‘llaniladi.
Neft (suyuqlik) quduqdagi suyuqlik shtangali nasos orqali uchlikning yon ostidagi otma chiziqqa va undan keyin GО‘K (guruhli о‘lchash qurilmasi) ga uzatiladi.
Uchlikning rez’basini tushirish kо‘tarish jarayonlarida himoyalash uchun unga maxsus flanets burab о‘rnatiladi, ya’ni u bir vaqtning о‘zida shtangali elevatorning tayanchi sifatida xizmat qiladi. Sal’nik shtoki arqonli osilma yordamida kallakning muvozanatlagichiga ilinadi. Arqonli osilma ikkita saqlab turgichdan, traversli ponadan iborat bо‘ladi, arqon va sal’nik shtoklar uchun mо‘ljallangan.
Sal’nikli shtok (6) ponali qamragich (9) qisqich yordamida yuqori traversga (1) osiladi, pо‘lat (9) arqonning uchiga rolik orqali oshirilgan va qisuvchi plashkalarda muvozanatlagich dastgohning boshchasiga mahkamlangan pastki travers (15), nasos plunjeri tagidagi yuk shtanga va suyuqlik ustuni bilan hosil qilinadi, yuqori travers bu yukni qabul qiladi, tayanch vtulka (16) orqali yukni pastki traversga uzatadi.

9.5- rasm. Normal qatorli arqon ilgichli shtangali aylantirgichli turidagi arqonli osilma:

1-yuqoridagi travers; 2-sharikli podshipnik; 3-vtulka; 4-plashka; 5-qisuvchi gayka; 6-sal’nikli shtok; 7-chervyakli val; 8-kronshteyn; 9-pо‘lat arqon; 10-xrapovik halqasi; 11-richag; 12-vintlar; 13-tish; 14-teshiklar; 15-qо‘yi traveres; 16-tayanch vtulkalar; 17-qisuvchi gayka.

Xulosa

Neft konlarini murakkab sharoitda qatlamning bosimi va debit kо‘rsatgichi pasaygan davrda shtangali nasoslar yordamida ishlatish davri tо‘g‘risidagi ma’lumotlar keltirilgan. Nasoslarning tarkibiy qismi va ularni ishlatishdagi muammolarga tо‘xtab о‘tilgan. Nasoslar yordamida quduqlarni ishlatishni tadqiqotlash ma’lumotlari bayon qilingan va qо‘llash bо‘yicha tavsiyalar keltirilgan.