O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

17.3. Quduqlarni suv ostida tugallashning har xil sxemalari
Quduqlarni yer ostida “quruq” tugallashda chuqurlikda quduqlarni tugallashda qo‘llaniladigan kallakdan (4) foydalaniladi va unga botma po‘lat kamera (3) o‘rnatiladi, atmosfera bosimini ushlab turadi. Ishlatishda quduqning kamerasi azot bilan to‘ldiriladi; xizmat ko‘rsatishda yoki tamirlashda ustki jihoz orqali shlang bilan suv ustidagi kemadagi kapsula (1) yordamida havo uzatiladi va brigadada uch kishi xizmat ko‘rsatadi. Kapsula kameraning biriktiruvchi etagiga (2) o‘rnatilgan bo‘ladi va ochiladigan yuk (5) orqali tutashtiriladi. Xuddi shunday sxemadan alohida bosimli quvur uzatmalarning markaziy neft yig‘uv punktlari bilan biriktirishda qo‘llaniladi. Bunda hamma kerakli operatsiyalar suvning ustida amalga oshiriladi.
Suv tagida chuqur joylashgan uglevodorodli konlarni istiqbolli o‘zlashtirish (chuqurligi 600÷900 metr) tayanchlarga tortiladigan platformalar bilan bog‘liq bo‘lib, dengizning tubiga qoqilgan qoziqlarga quvurlarni bog‘lami yordamida (zanjirlar yoki troslar) mahkamlanadi hamda boshqa suzub tashuvchi neft kon jihozlariga ham biriktiriladi. Bunday holatlarda barqaror gidrotexnik inshootlardan farqi dengiz konlarini jihozlashning bahosi dengizning chuqurligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Bunda inshootning seysmik mustahkamligi oshadi hamda dengizdagi neftgaz koni qisqa muddatda ishlatishga topshiriladi, QSOT (quduqlarni suv ostida tugallash) fondi oldindan burg‘ilash platformasi yordamida burg‘ilangan bo‘lishi mumkin; kon jihozlarini tezlik bilan almashtirib favvora usulidan gazlift usulida qazib olishga o‘tish mumkin; tayanch tortilgan platformani dengizda boshqa chuqurlikda joylashgan bir kondan boshqasiga ko‘chirish mumkin; noqulay gidrometrologik sharoitda joylashgan rayondan qulay rayonga ko‘chirish mumkin; favqulotdagi vaziyatlar paydo bo‘lganda o‘z vaqtidan oldin ko‘chirish mumkin. Dengiz konlaridan gaz qazib olishda suyultirilgan tabiiy gaz ishlab chiqara oladigan suzuvchi zavodlardan foydalanish istiqbolli hisoblanadi.

17.4-rasm. Dengizda quduqlarni tugallashda qo‘llaniladigan “quruq” nomli sxema:
1- kapsulalar; 2- biriktiruvchi etak; 3- po‘lat kamera; 4- quduq kallagi (boshchasi); 5- ochiq yuk.