O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

problemali (muammoli); dasturlashtirilgan ta’lim 
Davlat ta’lim standartlari ta’lim tizimining eng zarur va etarli darajasi hamda 
o‘quv yuklamalari hajmiga qo‘yiladigan asosiy davlat talablarini belgilab beradi. 
Ta’lim mazmunining zaruriy o‘zagi hisoblanmish ta’lim standarti vositasida 
mamlakat xududidagi turli o‘quv muassasalarida ta’limning barqaror darajasini 
ta’minlash sharti amalga oshiriladi. O‘quv yuklamalari me’yoriga keltiriladi, ta’lim 
oluvchilar bilimini baholash mezonlari ishlab chiqiladi. 
Ta’lim oluvchi davlat belgilagan ta’lim standarti bilan cheklanishi mumkin 
yoki bilimlarni chuqurroq egallash maqsadida mustaqil ravishda, ya’ni kengroq, 
chuqurroq bilim olishga va yuqori reyting bali to‘plash huquqiga ega. Natijada, qiyin 
yoki ta’lim oluvchi xush ko‘rmaydigan predmetni o‘rganishda unga standartda 
belgilangan me’yor bilan cheklanishga imkon beriladi. Bunda ta’lim oluvchi o‘zining 
qiziqishi, xohishi, qobiliyat va intilishlarini ro‘yobga chiqarishga, o‘zi uchun eng 
maqbul yo‘lni ongli va mustaqil ravishda tanlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Davlat ta’lim standartlari o‘quv-tarbiya jarayonining barcha ishtirokchilari 
uchun majburiy tayyorgarlikka qo‘yiladigan talablar ochiq bo‘lishini nazarda tutadi. 
Ta’lim oluvchilar uchun shakl va mazmun jihatidan tushunarli tarzda ifoda qilingan 
mazkur talablar ta’lim oluvchilar va ularning ota-onalariga oldindan ma’lum qilinadi. 
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, o‘quv-tarbiya jarayonini, pedagogik va 
axborot texnologiyalari bilan ta’minlashga, ta’lim darajasini nazorat qilishga, ta’lim 
muassasalarida ta’lim oluvchilar va ularni bitiruvchilarning malakasiga nisbatan 
me’yorlar va talablarni belgilash; kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun 
ta’lim, fan, ishlab chiqarishning samarali integratsiyasini ta’minlashdan iboratdir. 
2. Ta’limni tashkil etish haqida tushuncha, uning xilma-xil 
turlari 
O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligiga erishishi, iqtisodiy va 
ijtimoiy rivojlanishning o‘ziga xos yo‘lini tanlashi mutaxassislar tayyorlash tuzilmasi 
va mazmunini qayta tashkil etishni zarur qilib qo‘ydi. SHu nuqtai nazardan 
mamlakatimiz ta’lim tizimida qator o‘zgarishlar joriy qilindi. Jumladan, “Ta’lim 
to‘g‘risida”gi qonunning joriy etilishi, yangi o‘quv rejalari, dasturlar, darsliklarning 
ishlab chiqilishi, ta’lim muassasalarining attestatsiya va akkreditatsiya qilinishi, yangi 
tipdagi ta’lim muassasalarining tashkil qilinishi respublikamizda ta’lim tizimiga 
kengroq ahamiyat qaratilayotganligining hamda YUrtboshimizning mutaxassis 
kadrlar tayyorlashga alohida e’tibor berayotganligining yaqqol namunasidir. 
Bugungi kunga kelib, yangi tipdagi maktablar, umumta’lim o‘quv yurtlari 
tarmog‘i rivojlanib bormoqda. “Sog‘lom avlod uchun”, “Ma’naviyat va ma’rifat”, 

---

98 
“Iqtisodiy ta’lim”, “Qishloq maktabi”, “Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni 
tiklash”, “Ijtimoiy himoyalash” va boshqa tarmoq dasturi ro‘yobga chiqarilmoqda. 
Oliy malakali kadrlar sifatiga oshgan talablarga muvofiq aspirantura va 
doktoranturada kadrlar tayyorlash ishi kengaymoqda. Fan va ta’lim sohasida xalqaro 
aloqalar kengaymoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablari asosida yuqori 
malakali kadrlar bilan ta’minlashda uning hayotiy siklining uchta asosiy 
bosqichlariga kompleks yondashilgan.