O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

4. Ishlab chiqarish ta’limining davrlari. Boshlang‘ich, tayyorgarlik, kasbni 
o‘zlashtirish va yakunlash davri 
Boshlang‘ich davr
– bu vaqtda ta’lim oluvchilar o‘zlarini ustalarini 
tanimaydilar, bir-birlarini ishlab chiqarish jarayoni haqida to‘liq ma’lumotga ega 
bo‘lmaydilar. O‘quv ustasi har bir ta’lim oluvchini shaxsiy xususiyatlarini o‘rganib, 
ularda ish joyini, kasbni tanlashga qiziqishni uyg‘otib mehnatga bo‘lgan umumiy 
talablar, ish sharoiti bilan tanishtiradi.Usta ta’lim oluvchilarni texnik to‘garaklarga 
qiziqtirib, ishlab chiqarish sohasi bo‘yicha faxriylar bilan uchrashuvlar tashkil etadi. 
Bu bosqichda tashkiliy ishlar ko‘proq olib borilib, ta’lim oluvchilar asosan o‘zaro bir-
barlari bilan va ish jarayoni bilan tanishadilar. Bu jarayonni ishlab chiqarishga, ta’lim 
berishga aloqasi bo‘lmaydi va bu davr ikki hafta davom etadi. 
Tayyorgarlik davri
– 
bu vaqtga kelib ta’lim oluvchilar aniq ish turlari bilan 
tanishib, ularni o‘quv-ishlab chiqarish, mehnat faoliyati ishlab chiqaruvchi xarakterga 
ega bo‘ladi. Guruhda usta ishonadigan o‘z-o‘zini boshqaruvchi organlar faoliyat 
ko‘rsatib, bu vaqtga kelib usta quyidagi masalalarni hal qiladi: ish o‘rnini tashkil 
etish, mehnat xavfsizligiga rioya qilish, ishlab chiqarishda intizomli bo‘lish, ish 
qurollarini asrab-avaylash, shaxsiy gigiena va sanitariya qoidalariga rioya qilish va 
boshqalar. Ta’lim oluvchilarni ish jarayoni texnik hujjatlarni o‘rganish, moslamalarni 
sozlash, ish o‘rnini ishga tayyorlash, ishlab chiqilgan mahsulotning sifatini
tekshirishdan iborat bo‘lib, ular oddiy ish jarayonlarini o‘rganib boradilar. 
Kasbni o‘zlashtirish davri
– 
ish jarayonlarini o‘rgangandan so‘ng olingan 
bilim va malakalarni mukammalashga o‘tiladi. Buning uchun shunday ishlar 
tanlanadiki, ish jarayonida yangi o‘rnatilgan mavzu va undan oldingilari qamrab 
olinadi. SHunda ta’lim oluvchilarda egallangan bilim shakllanish xususiyatlari 
rivojlanadi.