O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Surunkali gastrit 
Surunkali gastrit-me’da shilliq qavatining surunkali yallig’lanishi 
bo’lib, bunda strukturasining qayta qurilishi va rivojlanib boruvchi 
atrofiya, motor, sekretor, evakuator va boshqa funksiyalarining buzilishi 
bilan kechadigan kasallikdir.
Surunkali gastrit kelib chiqishida asosan ekzogen va endogen 
omillar rol o’ynaydi. 
Ekzogen omillarga
dag’al yetarli chaynalmagan 
oziq-ovqatlar; etanol va u qator moddalar; nospetsifik yallig’lanishga 
qarshi dori darmonlar; Hellikobakter pylori; kislota va ishqorlar parlari; 
radiatsion nurlar kiradi. 
Endogen omillar;
O’t reflyuksi; Qonda mochevina ko’payishi; 
Yurak qon tomir yetishmovchiligi natijasida meda shilliq qavati 
gipoksiyasi; Meda shilliq qavati mikrotsirkulyatsiyasi buzilishi; 

---

276 
Diagnoztikada endoskopik usul aniq malumot beradi va biopsiya 
materiali gistologik tekshirish uchun olinadi. Kasallik boshlang’ich 
bosqichlarida shilliq qavat yuzaki buzilishlari limfotsitar va plazmotsitar 
infiltratsiya bilan birga bo’lib, kechki bosqichlarida esa shilliq qavat 
bezlari shikastlanadi va oxirida gastrit rivojlanib shilliq qavat 
atrofiyalanadi, burmalari kamayadi. Etiologik faktorlar orasida birinchi 
o’rinda Helicobakter pylori turadi, shuningdek mikrob bo’lmagan 
faktorlar (alkogol, NYQD, kimyoviy agentlarning ta’siri, o’t reflyuksi, 
dori vositalari) va autoantitelo ishlab chiqarish hisoblanadi.
Surunkali gastritning sekretor funktsiyasiga qarab
; 
Surunkali gipoatsid va anatsid gastrit; 
Surunkali giperatsid gastrit; 
Morfologik o’zgarishiga qarab; 
Surunkali atrofik gastrit; 
Surunkali gipertrofik gastrit (Menetre kasalligi 1888 y); 
Eroziv gastrit; 
Surunkali antral (rigid) gastrit 
Klinikasi; 
Kam simptomli kasallik:
 
1 – og’riq sindromi: xaraktеri, 
intеnsivligi, lokalizatsiyasi, irradiatsiyasi, davomiyligi, yuzaga 
kеltiruvchi omillar (odatan taom qabulidan kеyin 30-50 min 
o’tgach); aniq lokalizatsiyalanmagan, tarqoqdir. 
2 
-Dispeptik sindromlar: epigastral sohaning dam bo’lishi, u ovqat 
iste’mol qilish bilan bog’liq; kekirish, ko’ngil aynishi, qusish, 
ishtahaning buzilishi, qorinda shish, kuldirashi, meteorizm, turg’un 
bo’lmagan ich ketishi
 
(nausea, vomitus, haemotemesis, eructatio, 
regurgitatio, melena);. 
3-Astеnovеgеtativ 
sindrom: 
anorеksiya, 
og’iz 
achishi, 
gipеrsalivatsiya yoki og’iz qurishi; 
Gastritda yuqori yoki normal sekretor funksiyaning klinik namoyon 
bo’lishida gastritda hosil bo’ladigan kislota va pepsin ishlab 
chiqarishining yetarli bo’lmaganligi bilan farq qiladi. -