O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

 
α
antitripsin ishlab chiqariladi va bu ferment yuqoridagi 

---

84 
fermentlar tasirini bartaraf qiladi, va aksincha yetishmovchiligi 
yuqoridagi o’zgarishlarga olib keladi.
Panatsinar emfizema antiproteaz aktivligi sust bo’lgan kishilarda 
rivojlanadi. Buning patogenezida 
α
antitripsin genetik tanqisligi 
yotadi. Bu elastazaning ingibitori (
α
antitripsin) yetishmovchiligi 
yallig’lanish bo’lmasa ham o’pka elastik to’qimalari parchalnib 
emfizema rivojlanadi (alveolalar soni kamayadi). Alveolalar sonini 
kamayishi hisobiga proportsional ravishda gazlar almashinuvida ishtirok 
etuvchi kapilyarlar soni ham kamayadi. Bu esa sog’lom o’pkada qonni 
qayta taqsimlanishiga olib kelib, ventilyatsion-perfuzion buzilishlarga 
olib keladi. Buning natijasida arteriolalarda oksigenatsiya pasayadi, 
organizmda kislorod ocharchiligi vujudga keladi, qonda CO
2
miqdori 
ortadi. Bu ventilyatsion-perfuzion buzilishlar O’SOK ning asosiy 
elementlaridan biri hisoblanadi. Surunkali gipoksiya kompensator 
eritrotsitozga olib keladi, qon quyuqlashadi, qovushqoqligi oshadi, 
mikrotsirkulyatsiyani ikkilamchi buzilishi vujudga keladi. Ventilyatsion-
perfuzion buzilishlar yanada kuchayib ketadi. O’pkadagi kapilyarlar soni 
kamayishi hisobiga yurakda o’ng qorinchada bosim ortadi, mushaklar 
zo’riqish bilan ishlaydi va o’ng qorincha gipertrofiyasi yuzaga keladi, 
keyinchalik bu yurak yetishmovchiligiga olib keladi. O’pka yurak 
vijudga keladi (rivojlanadi). 
Patomorfologik o’zgarishlar
. Bronxlar shilliq qavatida yassi 
hujayrali epiteliylar metaplaziyasi, bronx devori qalinlashishi va 
bronxlarda sklerotik o’zgarishlarni hamda bronxlarda deformatsiya va 
bronxoektaz rivojlanadi. Mikroskopik tekshirganda kataral va yiringli 
yallig’lanish belgilarini ko’rish bilan birga, bronx bezlarida kistali 
o’zgarishlar, qadoqsimon hujayralar ko’payib, kipriksimon hujayralar 
kamayadi (23surat), plazmatik epiteliylarni ko’p qavatli yassi 
epiteliylarga metaplaziyasini ko’rish mumkin. Kapilyarlar aro bo’shliq 
kengayadi, kapilyarlar bo’shaladi va alveolyar-kapilyar blok rivojlanadi.

---

85