O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo’limi qo‘l yozma huquqida

 
 
1
Карпова С.В. Международный маркетинг. Учеб. пособие для вузов, 2-е изд. – М.: Экзамен, 2005 – 45с

---

20 
1.2. Xalqaro xizmatlar marketingi modellari va ularda qo‘llaniladigan 
marketing strategiyalari. 
 
Ta’kidlab o‘tganimizdek xorij olimlari xizmatlar sohasiga o‘tgan asrning 50-
60 yillarida e’tiborlarini qaratdilar. Xizmatlar marketingi sohasidagi ilk izlanishlar 
70 – yillar boshidan paydo bo‘ldi. Hozirgi kunga kelib xorijda xizmatlar 
marketingi va menejmentini o‘rganuvchi ko‘plab ilmiy izlanish markaz va 
guruhlari mavjud. 
Bu mavzuga bag‘ishlangan dastlabki milliy nashrlar 90 – yillar oxiriga kelib 
paydo bo‘ldi. Hozirgacha xizmatlar marketingini o‘rganuvchi bir qancha markazlar 
shakllandi, yurtimiz olimlarining bir qator monografiya va jamoaviy ishlari chop 
etildi.
Bu soha ustida xorijda amalga oshirilgan ko‘p yillik izlanishlar natijasi 
o‘laroq xizmatlar marketingining turli modellari taklif etildi. Shular jumlasiga 
quyidagilarni aytib o‘tishimiz mumkin: 
 Jon Ratmel modeli
(J.Ratmelning xizmatlar marketingi konsepsiyasi).
Dastlab 
J. Ratmel
tomonidan tarixiy shakllangan ushbu xizmatlar marketingi 
1974 yilda ishlab chiqilgan. “Xizmatlar marketingi” tushunchasi 1970– yillarda 
g‘arb adabiyotlarida paydo bo‘lgan “xizmatlar sohasida revalyutsiya” 
tushunchasiga javob tariqasida endigina vujudga kelayotgan edi. Ushbu modelning 
asosiy maqsadi faqatgina xizmatlar marketingiga tavsif berish emas, balki ishlab 
chiqarish va noishlab chiqarish sohalarda mahsulot va xizmatlar, mahsulot 
marketingi va xizmat marketingini tasniflash qilishdan iborat. Modelning sxematik 
surati 1.1– rasmda keltirilgan. 

---

21