O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo’limi qo‘l yozma huquqida

 
 
 

---

65 
3.2.
 
Ijtimoiy soha korxonalarida axborot tizimlariga
asoslangan 
marketing faoliyatini takomillashtirish yo‘llari 
Biz yuqoridagi bo‘limlarda ijtimoiy soha korxonalarida marketing 
faoliyatining bugungi kundagi holatini va uning faoliyat yuritish ko‘rinishlarini, 
qolaversa xizmat ko‘rsatish sohasida marketing faoliyatini tashkil eish va 
boshqarishni takomillashtirish masalalariga atroflicha to‘xtalib o‘tdik. 
Yuqoridagilarga qo‘shimcha sifatida aytish mumkinki bugungi kunda marketing 
faoliyatini tashkil etish va boshqarishning samarali va zamonaviy yo‘llaridan biri 
axborot tizimlariga asoslangan marketing faoliyatini tashkil etishdir. Rivojlangan 
davlatlarning qudratli tashkilotlari amaliyotidan ma’lumki, ular bugungi kunda 
o‘zlarining marketing faoliyatiga internet tarmog‘ini keng joriy etish bilan yuqori 
samaradorlikka erishib kelishmoqda. Shu nauqtai nazardan tadqiqot ob’ekti 
ijtimoiy sohaning marketing faoliyatini tashkil etishda bu kabi vositalardan 
foydalanish o‘zining ijobiy tomonlarini ko‘rsatishga shubha yo‘q. Jahon 
amaliyotidan ma’lumki 2016 yilning o‘zidayoq internet tarmog‘i reklama tarqatish 
bo‘yicha gazeta va jurnallar, hamda televideniyadan keyin uchinchi o‘rinni 
egallagandi. Mana shu vaqtga kelib internet orqali reklama qilish segmentining 
umumiy hajmi 61 milliard dollarni tashkil etib, 2010 yilgi ma’lumotlargi 
qaraganda ikki marta oshgandi. Axborotlashgan jamiyat sari ildam qadam 
bosilayotgan bugungi kunni hisobga oladigan bo‘lsak internet marketing 
segmentining rivojlanish darajasi kun sayin tezlashib bormoqda. Shu sababdan 
marketing faoliyatini internet tarmog‘i orqali olib borish o‘z samaradorligini va 
ahamiyatini yanada oshirishi mumkin. 
Internet marketing-talab tarkibini va mijozlar talabi ko‘rinishlarini hisobga 
olgan holda tashkilot saytining dizaynini yaratish, ma’lumotlarni qayta ishlash va 
saytga doimiy ravishda zamonaviy o‘zgarishlarni va yangiliklarni kiritib borishdir. 
Internet marketingning asosiy maqsadi-zamonaviy biznesning asosiy 
qurollaridan bo‘lmish marketing faoliyatining samaradorligini oshirishdir. 

---

66 
Odatda marketingning ushbu turini vazifasi bo‘lib bir kunda yoki aniq 
belgilangan bir vaqtda tashkilot saytiga tashrif buyuuruvchilar sonini oshirish 
hisoblanadi. Bundan ko‘zlangan asosiy maqsad esa mijozlarni taklif qilinayotgan 
xizmatlarga kengroq jalb qilish hisoblanadi.
Internet orqali marketing faoliyatini amalga oshirishning bir nechta turlari 
majud. Ilgari elektron pochta internet tarmog‘i orqali marketing faoliyatini olib 
borishning yagona vositasi edi. O’sha vaqtdan bugungi kungacha internet 
marketing shunday davrni bosib o‘tdiki natijada internet tarmog‘i orqali marketing 
faoliyatini tadbiq qilish san’at darajasiga chiqib ulgurdi. Natijada bugungi kunda 
internet orqali muvaffaqiyatli marketing faoliyatini olib borish uchun quyidagi 
turlar kelib chiqdi: 
1. Elektron pochta. Ushbu tizim ilgaridan foydalanilayotgan bo‘lsada bugungi 
kunda ham o‘z dolzarbligini yo‘qotmagan. Lekin hozirgi vaqtda chalg‘ituvchi 
reklamalar va boshqa cheklovlar tufayli ko‘pchilik foydalanuvchilar bu tizimdan 
foydalanishdan bosh tortishmoqda. 
2. Ko‘p tarmoqli jo‘natmalar. Buning ma’nosi bir turdagi reklama yoki 
ma’lumotni bir yo‘la ko‘pchilik mijozlarga jo‘natish deganidir. Hozirda bu tizim 
samaradorlik jihatdan yuqori o‘rinlarda turgan tizimlardan biridir. Agar bu tizim 
foydali ma’lumotlar va manbalar bilan boyitilgan bo‘lsa tashkilot saytiga tashrif 
buyuruvchilar sonini yanada oshirish imkoniyati oshadi. 
3. Bloglar tashkil qilish. Bu yo‘l hozirgi vaqtda eng samarali va ommaviy yo‘l 
hisoblanadi. Buning ma’nosi tashkilot o‘zi taklif qilayotgan xizmat yoki mahsulot 
haqidagi ma’lumotni joriy qiladi va saytga tashrif buyuurvchilar ularni o‘zaro 
muhokama qilishlari va boshqa foydalanuvchilar bilan baham ko‘rishlari mumkin. 
Shu yo‘l bilan xizmat va mahsulot xususidagi ma’lumotlar oson va arzon yo‘l bilan 
ko‘pchilik foydalanuvchilarga yetkazib beriladi. Xizmatlar xususidagi ma’lumotlar 
tarqalish yo‘nalishini quyidagi rasm orqali ifodalashimiz mumkin. Ushbu 
ma’lumotlar tarkibida tashkilot xizmatning xususiyati, uning qulaylik va 

---

67 
avzalliklari, va mazkur xizmatdan foydalanishda nimaga aynan mazkur xizmat 
ko‘rsatuvchini tanlash lozimligi haqidagi jozibador ma’lumotlar kirititilishi lozim. 
Mazkur yo‘nalishda bugun ko‘plab tashkilotlar o‘z faoliyatlarini olib 
borishmoqda. Masalan ijtimoiy tarmoqlar misolida olib qaraydigan bo‘lsak, 
mazkur tarmoqlarda ko‘plab tashkilotlar o‘zlarining sahifalariga ega hamda ular 
doimiy ravishda turli reklamalar, o‘yinlar, savol-javob tarzidagi suhbatlar 
uyushtirib turishadi. Bu usulning yana bir qulayligi u hudud nuqtai nazaridan 
mutlaqo cheksizdir.