O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich

 
Nazorat uchun savollari: 
1. Qorishmalarni tayyorlash uchun qanday materiallar ishlatiladi? 
2. Beton qorishmasining xossalarini keltiring. 
3. Beton qorishmasi xossalariga ta'sir etuvchi omillarni ko‘rsating. 
4. Beton qorishmalarining qanday xususiyatlari mavjud? 
5. Beton qorishmalarining harakatchanligi va bikirligi qanday omillarga bog‘liq? 
6. Beton strukturasining hosil qilinishi va shakllanishini tushuntiring. 
7. Qorishma harakatchanligini oshirishda qanday mineral va kimyoviy 
qo‘shimchalar ishlatiladi? 
 
 

---

145 
3.5. Qurilish qorishmalarni ishlab chiqarish uchun asbob – uskunalar. 
Qorishma nasoslari. Qorishma haydagichlar va kompressorlar 
Qorishmalarni tayyorlash va tashishda ishlatiladigan
asbob-uskunalar va mashinalar 
Qorishmalarni tayyorlashda qorishma qorgichlardan foydalaniladi. 
Qorishma qorgichlarning konstruksiyalari ko‘p. Qorishma qorgichlarning 
ba'zisida materiallar qo‘lda, boshqalarida esa ko‘targich yordamida yoki 
bunkerdan joylanadi. Ba'zi qorishma qorgichlarda qorishma parraklar yordamida, 
boshqalarida esa ichki tomoniga kurakchalar mahkamlangan aylanuvchi baraban 
yordamida aralashtiriladi. Baraban aylanayotganida materiallar ag‘dariladi, 
kurakchalarga to‘kiladi va u bilan aralashtiriladi. Aylanuvchi barabanli qorishma 
qorgichlar qorishmalarni ham, quruq aralashmalarni, masalan, sement-qum va 
boshqa aralashmalarni ham yaxshi aralashtiradi (3.27-rasm). 
3.27-rasm. Aylanuvchi barabanli qorishma qorgich. 
Qorishmalar qurilishlarning o‘zida qorishma uzellarida ham, tayyor qorishma 
zavodlarida ham tayyorlanishi mumkin. Tayyor qorishma zavodlarining ko‘pi 
avtomatlashtirilgan, u yerda tayyorlangan qorishmalar yuqori sifatli bo‘ladi. 
Qorishma zavodlardan qurilishlarga avtomashinalar kuzovlarida tashib keltiriladi. 
Tashib keltirilgan qorishma bunkerga to‘kiladi, qorishma u yerdan nasos orqali 
yoki ko‘targich bunkerlar (yashiklar) yordamida qavatlarga uzatib beriladi, 
ko‘targich bunkerlar qavatlarga ko‘targichlar yordamida uzatiladi.
Qorishmalar va mastikalar tayyorlash jarayonida gipsni va sochiluvchi 
boshqa materiallarni qavatlarga uzatib berishga to‘g‘ri keladi.

---

146 
Sochiluvchan materiallarni turli ko‘targichlar yordamida qavatlarga uzatish 
mumkin. Gipsni qavatlarga kompressordan keladigan siqilgan havo yordamida 
ham uzatish mumkin. Turli qurilish tashkilotlarida konstruksiya qilingan boshqa 
qurilmalar ham mavjud. Sochiluvchan materiallarni uzatadigan qurilma 
qurilishlarda ishlatilmoqda. Sochiluvchan material qabul qilish bunkeri (3) ga 
bo‘shatiladi u yerdan datchik (4) yordamida teng porsiyalarda truboprovod (5) ga 
o‘tkaziladi. Bu yerda u ventilyator (2) dan keladigan havo oqimiga uchraydi va 
truboprovod (5)orqali kerakli joyga uzatiladi (3.28-rasm).