O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich

bikir
qorishma
lar deb ataydilar.
Bunday qorishmalarning xususiyatlarini aniqlash uchun maxsus asbobdan 
foydalanib, ular yordamida qorishmaning oquvchanligini titratish orqali 
aniqlaydilar. Bunday asbob balandligi 200 mm, ichki diametri 240 mm bo‘lgan 
silindrik idishdan iborat. Bu idishga beton cho‘kishini o‘lchovchi ko‘rsatkichli 
shtativ sifatidagi moslama, shtanga va qalinligi 4 mm bo‘lgan 6 ta teshikli metal 
disk mahkamlangan (3.25-rasm). 
3.25- rasm
. 
Beton qorishmasining bikirligini aniqlaydigan standart asbob: 
1- qolip; 2- konus mahkamlanadigan tutqichlar; 3- konus; 4- voronka; 5- shtanga;
6- yo‘naltiruvchi vtulka; 7-dis mahkamlanadigan vtulka; 8- oltita teshikli disk; 9- shtativ 
(tutqich); 10- shtativning mahkamlovchi moslamasi. 

---

140 
3.26- rasm. Beton qorishmasini qulay quyiluvchanligini aniqlashning soddalashtirilgan 
usuli:
a
-asbobning umumiy ko‘rinishi; b-tebranishga qadar beton qorishmasi;
v-aksincha ,tebranishdan so‘ng; 1-konus; 2-kub qolip;
3-beton qorishmasi; 4-titratgich. 
Asbobni titratuvchi moslama ustiga zich o‘rnatadilar. So‘ng idishga konus 
shaklidagi metall qolip tushiriladi. Konus o‘lchamlari yuqorida ko‘rsatilgan. 
Konus-shaklni maxsus aylana-tutqich yordamida asbobga mahkamlanadi va 
qorishmani uchga bo‘lib har birini alohida metall tayoqcha bilan zichlashtirib 
to‘ldirib chiqiladi. So‘ng konusni mahkamlab, shtativni burib, beton qorishmasi 
ustiga keltiriladi va titratuvchi moslama ishga tushiriladi. Amplitudasi 0,5 mm 
bo‘lgan titratish jarayoni sement hamiri diskning ikki teshigidan chiqqungacha 
davom ettiriladi. Titratish davom etgan vaqt – beton qorishmasining bikirlik 
ko‘rsatkichidir (3.26-rasm).
Laboratoriyalarda ba'zan B. G. Skramtaev tomonidan tavsiya etilgan beton 
bikirligini aniqlashning soddalashtirilgan usulidan foydalanadilar. Bu usul bilan 
tadqiqotlarni quyidagi tartibda o‘tkazadilar. Kublar tayyorlanadigan o‘lchamlari 
20x20x20 sm bo‘lgan oddiy qolipga standart konus o‘rnatiladi. Oldindan undan
tayanchlarni olib tashlab kub ichiga joylashishi uchun uning pastki asosining 
diametri kamaytiriladi. Konusni odatdagidek uch bosqichda to‘ldiriladi. Metall 
konus olingandan so‘ng laboratoriya maydonchasida beton qorishmasini 
titratiladi. Titratish jarayoni beton qorishmasi kubning barcha burchaklarini 
qoplab, yuzasi tekislanguncha davom ettiriladi.
Titratishning davomiyligini (s) beton qorishmasining bikirlik darajasi 
sifatida qabul qilinadi. Standart titratish maydonchasi quyidagi qiymatlarga mos 
tushishi kerak: kinematik momenti 0,1 N
.
m; amplitudasi 0,5 mm; tebranishlar