O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich

3.7-jadval 
Ba'zi to‘ldiruvchilarning standart va texnologik xarakteristikalari 
To‘ldiruvchi 
Xaqiqiy 
zichligi,
g/sm
3 
Zichlik,
kg/l 
Bo‘shliq,
% 
Yiriklik 
moduli,
M
yir 
Suvshmuv-
chanlik,
% 
Otqindi tog‘ 
jinslaridan olingan 
chaqiq tosh 
2,69 
1,45 
45,7 
- 
3,43 
Aynisi
2,6 
1,47 
42,6 
- 
5,88 
Ohaktoshdan olingan 
chaqiq tosh 
2,56 
1,34 
45,6 
- 
5,72 
Qurilish qumi
2,63 
1,51 
42,5 
2,79 
7 
Aynisi
2,7 
1,37 
49 
0,69 
11,5 
Volsk qumi 
2,65 
1,56 
41 
2,05 
4 
 
Nazorat uchun savollar: 
1. Betonni to‘ldiruvchisiz olish mumkinmi? 
2. To‘ldiruvchilar beton hajmining qancha qismini tashkil etadi? 
3. Betonda to‘ldiruvchilar hajmiga qarab sement sarfi qanday o‘zgaradi? 
4. To‘ldiruvchilar klasifikatsiyasini tushuntiring. 
5. To‘ldiruvchilarning qanday turlari mavjud? 
6. To‘ldiruvchilarni ishlab chiqarish usullarini keltiring. 
7. To‘ldiruvchilarning zarrachalar tarkibi qanaqa? 
3.4. Qo‘shimchalar. Qorishmalarning texnologik xususiyatlari. Qurilish 
qorishmalarining harakatchanligi va bikrligi 
«FREM S-3» superplastifikatori 
Belorussiyada ishlab chiqarilgan qo‘shimchalar ichida ta'sir etish 
mexanizmi va texnologik samarasiga ko‘ra, to‘lg‘azuvchi qorishmalarning 
xossalarini yaxshilashda «FREM S-3» qo‘shimchasini ishlatish maqsadga 
muvofiq keladi. Bu qo‘shimcha O‘zbekistondagi qurilish ishlarida keng 
ishlatilmoqda.

---

130 
Bizning fikrimizga ko‘ra, qurilish sanoatida resurs va energiya 
tejamkorlikni ta'minlash va qo‘yilgan vazifalarni muvaffaqiyatli hal etishda, 
sanoat chiqindilari va samarali superplastifikatorlar asosida qurilish 
qorishmalarni ishlab chiqarish zarur.
Belorussiyada 15.07.2016 yildan boshlab ishlab chiqarilayotgan 
TUBY691423315.012-2016 bo‘yicha va TR2009/013/BY «Binolar va inshootlar, 
qurilish materiallari va buyumlari. Xavfsizlik» talabiga muvofiq (muvofiqlik 
deklaratsiyasi nomeri BY/112 11.01.TR013 088 07957 va TS 05.1287.16, 
08.07.2016y.) keluvchi (3.8-jadvalga qarang)