O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Normal karyera. 
Bu xodimning uning kasb tajribasi va malakasi 
oshishiga qarab lavozimda bosqichma-bosqich ko‘tarilishidir. Bu 
karyeraning davomiyligi xodim faol mehnat faoliyati davomiyligiga 
tengdir. O‘rtacha bu xodim 40 yoshgacha bo‘lgan davr uchun 
xarakterlidir. Normal karyerada xodim bir lavozimda o‘rtacha 3–5 yil 
davomida bo‘ladi. 
Sust karyera 
bir lavozimda uzoqroq muddatda ushlanib qolish 
xususiyati bilan farqlanadi. Odatda bu davr normal karyeraga 
qaraganda o‘rtacha 1,5–2 barobar ko‘p, ya’ni 5–10 yilga teng 
demakdir. Lavozimda bu darajada sust o‘sish sabablari ko‘p jihatdan 
uning kasbiy va shaxsiy sifatlari, hamkasblari, mehnat jamoasi, 
rahbariyat bilan munosabatlari bilan izohlanadi. Sust karyeraga 
kompaniya yoki firmada personalni rivojlantirish to‘g‘ri rejalashtiril-
maganligi, ya’ni lavozimda o‘sish imkoniyatlari cheklanganligi ham 
sabab bo‘lishi mumkin. Bo‘sh lavozim mavjud emasligi sababli xodim 
mehnat faoliyati turini o‘zgartirishni xohlamasa uzoq vaqt bir xizmat 
vazifasida ushlanib qolishi mumkin. 
Tipik 
karyera 
deyilganda 
xodimning 
kasbiy 
mahorat 
cho‘qqisiga erishishi, malakasi umume’tirof etilishi, korxona 
tashkiliy tuzilmasida eng yuqori lavozim darajasiga ko‘tarilishi 
bosqichma-bosqich, ushbu kasbiy va shaxsiy sifatlar muttasil 
takomillashib borishi uyg‘un holda ro‘y berishi tushuniladi. 
Barqaror karyerada 
xodimning kasb faoliyati va lavozimda 
o‘sishida muayyan chekinishlarga yo‘l qo‘yilishi mumkinligi nazarda 
tutiladi. Ya’ni bu xodimning mehnat faoliyati muayyan bosqichida 
o‘z kasbini vaqtincha yoki bir umrga o‘zgartirganligi, shuningdek 
ma’lumoti bo‘yicha ixtisosligiga mos kelmaydigan lavozimni egalla-
shiga to‘g‘ri kelganligini bildiradi. 
Uzlukli karyera 
xodimning kasbda va lavozimda o‘sishi 
beqaror bo‘lishini anglatadi. Bu personalning mehnat faoliyatini tez-

---

284 
tez o‘zgartirib turishi, ish joyini, korxona va tashkilotini muttasil 
almashtirishi, ma’lumoti bo‘yicha ixtisosligiga muvofiq bo‘lmagan 
lavozimlarni egallashi demakdir. 
Lavozimda o‘sish bosqichlarini aniqlashning uslubiy asosi 
sifatida ikki: karyera turi va boshqaruv tizimi omillari hisobga 
olinishi kerak (11.4-rasm).