O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

1. Xodimning bevosita rahbari. 
U xodim ishi bilan yaxshi 
tanish, uning mehnat faoliyatini baholashda yaxshiroq imkoniyatlarga 
egadir. Bundan tashqari, u shaxsiy ijroni korxona maqsadlari bilan 
bog‘lay oladi. Bu rahbar xodimni rag‘batlantirish (jazolash) uchun 
mas’ul hisoblangani sababli uni ijroni baholash uchun mas’ul qilish 
ham mantiqan to‘g‘ridir. 
2. Hamkasblar. 
Mehnat faoliyatining shunday turlari (masalan, 
huquqiy faoliyat, ta’lim) borki, rahbar mazkur faoliyat turi bilan band 
bo‘lgan xodim ishini kuzatish uchun kamdan kam imkoniyatga ega 
bo‘ladi. Bu faoliyat turlarida ish natijalari ijroni baholash uchun 
muayyan axborot bersa ham, mazkur xodim bilan yonma-yon 
ishlayotgan hamkasblarining baholari salmoqliroq bo‘ladi. Shunday 
bo‘lsa-da, hamkasblar fikr-mulohazalariga, ijroni baholash tizimining 
bir qismi sifatida qarash va baholash uchun boshqa ko‘rsatkichlardan 
ham foydalanish kerak. 
3. Bo‘ysunuvchilar. 
Ular bahosidan bu bo‘ysunuvchilar bevosita 
rahbarini yuqoriroq lavozimga o‘tkazish hollarida foydalansa bo‘ladi. 
Bo‘ysunuvchilar uchun bevosita rahbarlari amalda qanday vakolatga 
ega ekanliklari, yetakchilik uslubi, aloqalari, ishni rejalashtirish va 
tashkil etish qobiliyati juda yaxshi ma’lum bo‘ladi. Bo‘ysunuvchilar 
baholaridan rahbarlar o‘zlariga juda ko‘p bo‘ysunuvchilar mavjud 
bo‘lgan yirik kompaniya va firmalarda, rahbarlarning bo‘ysunuvchilari 
oz bo‘lgan kichik korxonalarda hamda pedagoglari o‘z talabalar 

---

249 
faoliyatini baholaydigan oliy o‘quv yurtlarida ko‘proq foydalaniladi. 
4. O‘z-o‘zini baholash. 
Xodimlarning ijroni baholash jarayonida 
ishtirok etish imkoniyatlari, ayniqsa bu maqsadni belgilash bilan uzviy 
bog‘liq holda amalga oshirilsa, ishga qiziqishni kuchaytirish bilan 
birga baholashga qarshilik ko‘rsatishni kamaytiradi. Ikkinchi 
tomondan esa xodimlar odatda o‘zlariga rahbarlariga nisbatan 
yuqoriroq baho berishlari bu usuldan personal bo‘yicha qarorlar qabul 
qilishda foydalanish imkoniyatlarini cheklaydi. 
5. Mijozlar. 
Personalni baholashda mijozlar hamda korxona 
maqsadlari hamisha ham bir-biriga mos tushmasdan, ularning fikri 
xodimlarni xizmat vazifasida siljitish, ularni rivojlantirish, malakasini 
oshirish kabi qarorlar qabul qilishda muhim axborot manbai hisob-
lanadi.