O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

“Qorishma quyib” terish 
– 
balandligi 15...20 sm bo‘lgan toshlarning har bir 
qatori transheya devorlari yoki qolip oralig‘iga quruqlayin teriladi, bo‘sh joylar 
shag‘al bilan to‘ldirilib, ustidan harakatchanligi 13...15 sm bo‘lgan suyuq qorishma 
quyiladi. Qorishma barcha teshiklarni to‘ldirmaydi, terish bo‘shliqlar bilan hosil 
bo‘ladi, bu uning mustahkamligini pasaytiradi. Toshlar choklarning qat’iy 
bog‘lanishlarisiz va chetki qatorlarsiz (versta) teriladi; bu kam mehnat talab bo‘lib 
yuqori malakali tosh teruvchilar bo‘lishini talab etmaydi. Shuning uchun bunday 
poydevorlarda va terishning bunday tizimida binolarni ikki qavatdan ortiq qurishga 
ruxsat etilmaydi. 
 “belkurak osti” terish
balandligiga ko‘ra tanlab olingan toshlardan bir 
qatorli tizim bo‘yicha choklarni bog‘lab gorizontal qatorlar qilib bajariladi. Terish 
tashqi va ichki versta qatorlarni qorishma bilan 30 sm gacha balandlikdagi qator 
tarzida terishdan boshlanadi. Chetki versta qatorlar orasidagi bo‘sh joylarga 
harakatchanligi 4...6 sm bo‘lgan qorishma tashlanadi va to‘ldirma-o‘rta qator 
toshlari teriladi. Toshlar orasidagi oraliq bo‘shliqlar shag‘al bilan to‘ldiriladi. 

---

286 
Terish ancha mustahkam bo‘ladi, “belkurak osti” terish usulida poydevorlar, 
devorlar va ustunlar barpo etiladi. 
Terilgan joyning mustahkamligini yanada oshirish uchun uning tashqi 
tomonini 
bezakli
g‘isht bilan har 4...6 qatorda bog‘lab, ko‘p qatorli tizim bo‘yicha 
terish mumkin. 
Tosh va qorishma doimo transheyadan tashqarisida joylashtiriladi, g‘isht 
teruvchi ko‘pincha transheyaning o‘zida turadi, yordamchisi esa uning chetida 
turib, ish doirasigaga zarur materiallarni uzatib turadi.
Xarsangtoshbeton terish
shunisi bilan farqlanadiki, bunda toshlar 
yotqizilgan beton aralashmasiga gorizontal qator qilib botirilib, keyin vibratsiyalab 
zichlanadi (7.8, b rasm). Terishni transheya devorlari yoki opalubkaga zichlab olib 
boriladi. Beton aralashmasi 20 sm qalinlikdagi qatlamlar tarzida yotqiziladi, toshlar 
aralashma balandligining yarmigacha 4...6 sm oraliq qoldirib botiriladi. 
Toshlarning maksimal o‘lchami barpo etilayotgan konstruktsiya qalinligining 1/3 
qismidan oshmasligi kerak. Terib chiqilgan joy beton aralashmasi harakatchanligi 
5...7 sm bo‘lganda vibratsiyalanadi yoki aralashmaning harakatchanligi 8...12 sm 
bo‘lganda shibbalash bilan zichlashtiriladi. Bunday terish ancha mustahkam, 
xarsangtosh terimga qaraganda mehnat sarfi kamroq, lekin u qolip qurish uchun 
ko‘p yog‘och va ko‘p tsement talab etadi, chunki tosh hajmi umumiy terim 
hajmining 50% dan ortig‘rog‘ini tashkil etadi.