O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

B
va 
V
sxema, odatda, tipovoy (namunaviy) ob’ektlarni (masalan, turar-joy, 
sanoat binolari va boshq.) barpo etishda qo‘llaniladi, bunda ham barcha 
investitsion qarorlarni buyurtmachi asoslaydi. 
G
sxema yirik loyihalar uchun foydalaniladi, bunda buyurtmachi kapital 
qurilishini boshqarish boshqarmasiga ega va qurilish ishtirokchilarining o‘zaro 
munosabatlarining bitim (shartnoma) tuzish shakli qo‘llaniladi, unga muvofiq 
investitsion havflar ishtirokchilar o‘rtasida taqsimlanadi. 
D
sxema yirik miqyosdagi investitsion loyihaga mos keladi, bunda loyihani 
boshqarishni bosh pudratchi-quruvchi amalga oshiradi va u buyurtmachi bilan 
birga bir tomondan, bosh loyihachi va bosh pudratchi bilan ikkinchi tomondan 
birgalikda loyihani amalga oshirishdagi havflarni o‘z zimmasiga oladi. 
E
sxema – mamlakatimiz qurilish bozorida faqat keyingi yillarda yirik 
investitsion loyihalarni amalga oshirishni boshqarishning qurollaridan biri sifatida 
foydalana boshlanib, ob’ektlarni barpo qilishni davomiyligini tubdan pasaytirishga 
va investitsion-qurilish jarayonining samaradorligini oshirishga imkon beradi. 
Umumqurilish ishlari odatda pudrat yoki xo‘jalik usullarida bajariladi. 
Pudrat usulida ishlarni qurilish va montaj tashkilotlari shartnoma asosida 
bajarishadi. 
Bunday usul qurilish va montaj tashkilotlarida doimiy ishchi kadrlari 
bo‘lishiga, ularning malakalari oshirilishiga, qurilish ishlab chiqarishni 
takomillashtirishga, qurilish mashinalari va kranlari bilan, ilg‘or elektrlashtirilgan 
asboblar bilan jihozlanishini ta’minlaydi. 
Tarkibida qurilish-remont bo‘limiga ega yirik kup qirrali firma yoki 
tashkilot, ob’ektni barpo etish, ishlarni bajarish uchun qo‘shimcha ishchilarni 
yollashga, zarur qurilish mexanizmlari va jihozlarini ijaraga olishga, ishlab 

---

14 
chiqarish bazasini yaratishi yoki kengaytirishi mumkin. Qurilishda 
xo‘jalik 
usullarining
qo‘llanilishi, odatda, qurilish-montaj ishlarining uncha katta 
bo‘lmagan xajmlarida, pudratchi qurilish tashkilot larining faoliyat ko‘rsatish 
joylaridan uzoqda bo‘lish bilan bog‘liq bo‘lib va umuman cheklangan holda 
qo‘llaniladi.