O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

ishchi platformalar
paydo 
bo‘lmoqda, ularning konstruktsiyasi ikki yurituvchili elektromotorlarga ega 
bo‘lgan ishchi liftdan tashkil topadi; platformalarning konfiguratsiyasi va 
o‘lchamlari qurilish maydonining sharoitlari va o‘ziga xos jihatlariga bog‘liq 
ravishda yengil o‘zgartiriladi. Platforma o‘zi yurar shassiga joylashtiriladi, bu 
platforma to‘liq burila oladigan chiqariladigan to‘rtta teleskopik tayanchlar bilan 
jihozlangan.
Bino tashqarisi va ichkarisida bajariladigan turli qurilish ishlarini olib 
borishga mo‘ljallangan platformalarning ko‘p variantlari ishlab chiqilgan bo‘lib, 
bunga shunday platformani misol tariqasida keltirish mumkinki, bu platforma 650 
kg yuk bilan birgalikda ikki nafar ishchini 15 m balandlikka bemalol ko‘tara oladi 
(8.9-rasm). Bunday platforma avtonom holda boshqarilib, boshqarish pulti 

---

344 
platformaning o‘ziga o‘rnatiladi. Ichkarida bajariladigan ishlar uchun shassisining 
eni 0,76 m va yig‘ilgan holatdagi balandligi 1,64 m bo‘lgan platforma qo‘llaniladi. 
Bu platforma eshik oraliqlaridan osonlik bilan o‘tadi va 230 kg yuk 
ko‘taruvchanlikka ega bo‘lgan maydoncha bilan ta’minlangan bo‘lib, undan 5,8 m 
balandlikkagacha bo‘lgan ishlarni bajarishda foydalanish mumkin. Ichki aylanma 
burilish radiusi 0,3 m ga teng. 
Montaj qilinadigan konstruktsiyaga mahkamlanadigan tutashmali (boltli, 
parchinli va h.k) birikmalarning komplektatsiyasi yer ustida amalga oshiriladi, 
bunda konstruktsiyani zamin bilan va karkasning qo‘shni elementlari bilan 
loyihaviy holatda birlashtirish uchun zarur bo‘lgan hamma imkoniyatlar oldindan 
tayyorlanadi.
8.9-rasm. 15 metrgacha bo‘lgan balandlikda bajariladigan ishlarga mo‘ljallangan 
platforma. 
Bog‘laydigan 
arqonlar va boshqa 
moslamalarni 
mahkamlash 
konstruktsiyalarni kelgusida to‘g‘irlash va vaqtinchalik mahkamlash uchun kerak 
bo‘ladi. Arqonlar katta massali va ancha katta balandlikka ko‘tariladigan vertikal 
orientatsiyali konstruktsiyalarga mahkamlanadi. Montajli traverslarga erkin osilgan 
elementlar ko‘tarish jarayonida o‘zining markaziy o‘qi atrofida aylanishi mumkin. 
Bunday elementlarning holatini ko‘tarish vaqtida nazorat qilish uchun ularga, 
xususan fermalarga, yerdagi tayanchlarda turgan holatida har tomondan kanopli 

---

345 
bog‘laydigan arqonlar mahkamlanadi, ular yordamida montaj qilinadigan element 
zarur bo‘lgan holatda ushlab turiladi va tayanch konstruktsiyalarga 
to‘g‘irlantiriladi.
Montaj tutashmalarini tayyorlash konstruktsiyalardagi nuqsonlarni bartaraf 
etishdan iborat, ular kir yoki to‘plam dog‘larni suv yoki siqilgan havo bosimi 
yordamida, qo‘l orqali yoki uzatmali metall simli shchyotkalar yordamida 
tozalanadi. Qo‘yma detallarining payvandlanadigan joylarini tayyorlash, chiqib 
turgan armaturalarning, metall birikmalarning loyihaviy o‘lchamlarini tekshirish, 
va payvandlash qo‘yma detallarning korroziyadan himoyalovchi qoplamalarning 
mavjudligi nazorat qilinadi.
Po‘lat konstruktsiyalarda elementlarni vaqtinchalik yoki doimiy biriktirishga 
mo‘ljallangan montaj boltlari teshiklarining to‘g‘ri holati tekshiriladi, bog‘lanish 
joylari tozalanadi, tutashtiriladigan joylarga o‘rnatiladigan qo‘yilmalar va metall 
kosinkalarning komplektlanganligi tekshiriladi.