O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

suriladigan
yoki 
doimiy balandlikka
ega bo‘ladi va relsli yo‘llarda harakatlanadi. Minoralarda 
konstruktsiyalarni yig‘ish uchun montaj maydonchalari quriladi. Bunday minorali 
moslamalar yig‘ish va montaj qilish funktsiyalarini bajaradi.
Montajli so‘rilari ikki turda bo‘ladi: bevosita yerga yoki boshqa tayanchga 
o‘rnatiladigan moslamalar, ulardan nisbatan katta bo‘lmagan balandlikda 

---

340 
bajariladigan montaj ishlarini bajarishda foydalaniladi; ilinadigan va osma 
havozalar montaj qilinadigan konstruktsiyaga uni ko‘tarishdan oldin 
mahkamlanadi va ushbu konstruktsiya bilan birgalikda ko‘tariladi, yoki ushbu 
so‘rilar konstruktsiya o‘rnatilgandan keyin unga osib mahkamlanadi. Odatda 
bunday so‘rilar ancha katta bo‘lgan balandlikda montaj ishlarini bajarishda 
qo‘llaniladi. Balandligi 3,2 m gacha bo‘lgan ishlarni bajarishda yerga 
o‘rnatiladigan so‘rilar sifatida o‘rni almashiladigan so‘rilar va narvonlar (8.7-rasm) 
qo‘llaniladi va baladligi 14 m gacha bo‘lgan ish sharoitlarida esa maydonchalarga 
ega bo‘lgan tirab qo‘yiladigan maydonchali narvonlardan foydalaniladi.
8.7-rasm. Ko‘tarish vositalari: 
a – ko‘chiriladigan so‘rilar; b – maydoncha- narvon; v – tiraladigan maydonchali narvon; 
g – narvonli osma kajava; 1 – narvon sektsiyalari; 2 – to‘siq; 3 – osma maydoncha; 4 – vintli 
qisgich; 5 – ustun; 5 – kajava; 7 – narvon; 8 – kajavalarni mahkamlash teshiklari; 9 – rigel. 
 
Osma narvonlar va so‘rilar
ustunlarga xomutlar yoki qo‘yma payvandlash 
detallari yordamida mahkamlab o‘rnatilib, ular kran osti balkalari, stropila va 
stropila osti fermalari, progonlar birikadigan joylardagi ustunlarga o‘rnatiladi. 
Narvonli osma kajavalar balkalar va fermalarga ildiralidi.

---

341 
Balandlikda bajariladigan ishlarni xavfsiz amalga oshirishga mo‘ljallangan 
so‘rilari, narvonlar va boshqa moslamalar po‘lat va alyumin qotishmalardan 
yasaladi. Bunday moslamalar yengil, ishonchli, o‘rnatish uchun va ish tugagandan 
keyin yechib olish uchun qulay qilib tayyorlanmog‘i lozim.