Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tаʼlim vаzirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KICHIK BIZNES VA 
TADBIRKORLIK KORXONALARI TOMONIDAN QO’LLANILADIGAN 
STRATEGIYALAR 
Strategiya nomi 
Kichik biznesni amalga oshirish xususiyatlari 
Portfel strategiyasi 
Bir-birini to'ldiradigan tovarlarning chiqarilishi, bunday 
kombinatsiyalangan sotishdan olinadigan foydaning o'sishini 
ta'minlash 
Optimal o'lcham strategiyasi 
Katta hajmdagi ishlab chiqarish samarasiz bo'lgan kichik 
bozorlarni rivojlantirish 
Shartnoma strategiyasi 
Kichik yoki past texnologiyali ishlab chiqarish sohalarida 
autsorsing bo'yicha yirik ishlab chiqarish bilan shartnoma 
tuzish 
Franchayzing 
Franchayzer (taniqli brendga ega yirik korxona) nomidan 
amalga oshiriladigan faoliyat uchun litsenziya olish. 
Kichik korxonalarning 
gorizontal o'zaro aloqalarini 
mustahkamlash strategiyasi 
Kichik korxonalarning o'xshash ishlab chiqarish turi bilan 
o'zaro ta'siri. Kichik korxonalarning bunday ittifoqi xarajatlarni 
kamaytirish va qo'shma kapital talab qiluvchi loyihalarni 
amalga oshirishga yordam beradi. 
Mahsulot strategiyasi 
Kichik biznes mahsulotini ilgari surish va sodiq mijozlar 
guruhini shakllantirish 
Narxlar strategiyasi 
O'rtacha narxga yo'naltirish, narxlarni ko'tarishdan bosh tortish, 
mahsulot yoki xizmatlarni past narxda eng yaxshisi sifatida 
joylashtirish uchun zarur rentabellik darajasini ta'minlash. 
Tarqatish strategiyasi 
Maqsadli auditoriyangizni aniqlash va u bilan ishlash, 
mahsulotning xaridor uchun jozibadorligi va sotish ustidan 
doimiy nazorat ustida ishlash. 
Rag'batlantirish strategiyasi 
Eng oddiy va nisbatan arzon reklama turlari: SMS va elektron 
pochta xabarnomalari, ijtimoiy tarmoqlardagi reklama, 
varaqalar. 
Yangi texnologiyalar va Internetning paydo bo'lishi va doimiy rivojlanishi bilan kichik firma 
va kompaniyalar egalari o'z mahsulotlarini sotishni osonlashtiradigan turli xil vositalarga ega. Bunday 
innovatsion raqamli marketing strategiyalari tadbirkorlarga kengroq maqsadli auditoriyani qamrab 

---

45 
olish, tegishli va jozibador mijozlar bazasini yaratish va iste'molchilarning istaklarini yanada aniqroq 
qabul qilish orqali ilgari hech qachon bo'lmagan marketing va reklama sa'y-harakatlarini kengaytirish 
imkonini beradi.
Raqamli marketing "kiruvchi marketing" sifatida ham tanilgan va deyarli butunlay 
internetga asoslangan. Veb, ijtimoiy va mobil texnologiyalardan foydalanish orqali kompaniyalar 
xarid qilish siklining har bir bosqichida qimmatli takliflarni taqdim etishlari mumkin. Korxonalar va 
iste'molchilar raqamli kanallar orqali bir-birlari bilan samaraliroq aloqa o'rnatishlari mumkin, bu esa 
kichik biznesga marketing dasturlari qanday ishlashini chuqur ko'rib chiqish imkonini beradi.
Raqamli marketingni o'z faoliyatida qo'llashga tayyor bo'lgan sub'ektlar "kiruvchi marketing" ning 
turli xil tarkibiy qismlari mavjudligini bilishlari kerak, ularning har biri o'zlarining operatsion 
maqsadlari uchun eng maqbulini aniqlash uchun alohida ko'rib chiqilishi kerak. 
Raqamli marketingning eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bu veb-saytdir. Kichik biznes va 
savdogarlar haqiqiy manzillarni topish uchun qattiq mehnat qilishsa-da, ularning zamonaviy, 
ma'lumot beruvchi veb-saytlarga ega bo'lishi bir xil darajada muhimdir. Veb-sayt ma'lumotlar barcha 
yo'nalishlardan - ijtimoiy tarmoq xizmatlaridan tortib qidiruv tizimlarigacha bo’lgan markaz 
vazifasini o'taganligi bunga sabab. 
O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning turli tarmoqlarida 10 millionga yaqin kishi ish 
bilan ta’minlangan juda ko‘p sonli kichik biznes sub’ektlari mavjud, shuning uchun ham raqamli 
muhitning jadal rivojlanishi va uning aholi uchun ochiqligi raqamli marketingni muvaffaqiyatli 
amalga oshirishga xizmat qilmoqda. Kichik biznes va tadbirkorlik kichik biznes uchun eng istiqbolli, 
samarali va hamyonbop marketing yo'nalishi sifatida. 
Raqamli marketingni gipermarketlar (Makro), onlayn-do'konlar (Torg.uz), turli uskunalar 
ishlab chiqaruvchi kompaniyalar (Artel, Roison), telekommunikatsiya kompaniyalari (Beeline, 
Ucell), turizm, mehmonxona xizmatlari kabi biznesning turli sohalarida juda samarali qo'llash 
mumkin. ta'lim, bank ishi.