O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Personalni boshqarishning mohiyati nimadan iborat? 
2.
Kadrlar ishi diagnostikasining xususiyatlari nimadan iborat? 
3.
Personalni yollash auditi nima uchun o’tqaziladi?
4.
Personalni yollash auditi qanday tashkiliy darajalarda o’tqaziladi? 
5.
Personalni bo’shatish auditi sohalari qanday? 
6.
Personal auditiga asosiy tadqiqiy yondashuvlarni aytib bering? 
7.
Personalni yollash va bo’shatish auditi qanday vositalar yordamida 
o’tqaziladi? 
8.
Nima uchun bu sohadagi auditorlik tekshiruvi jarayonida ekspert baholash 
zarurati paydo bo’ladi? 
9.
Personalni bo’shatish auditi jarayoni ketma-ketligi qanday? 
10.
Auditorlik xulosasida nimalar yoritilishi kerak? 
 
 
 
 
 
 

---

95 
 
 
 
5-BOB. ISH VAQTI AUDITI 
 
5.1. Ish vaqti auditining mohiyati 
Ish vaqti bu – ishchining ma’lum majburiyatlarini bajarishi uchun korxonada 
bo’lishi kerak bo’lgan va qonun tomonidan belgilangan vaqt davomiyligidir. Undan 
to’liq va oqilona foydalanish – korxona daromadini oshirishning muhim sharti bo’lib, 
qo’shimcha xarajatlar talab qilmaydi. 
Ma’lum davr (yil, kvartal, oy) uchun ish vaqti ko’rsatkichi bo’lib ish vaqti 
jamg’armasi xizmat qiladi va u kishi-kunlar, kishi-soatlarda o’lchanadi. Uning 
o’lchami ishchilar soni, kunlardagi ish vaqti davomiyligi va ish kuni davomiyligiga 
bog’liq. Tahlilning axborot bazasi bo’lib bitta ishchining ish vaqti balansi, kadrlar 
bo’limining personal haqidagi ma’lumotlari, ish kuni fotografiyasi, xronometraj 
kuzatuvlar va statistik ma’lumotlar xizmat qiladi. Haqiqatda ishlangan kishi-kunlar 
va kishi soatlarni reja yoki bazis ma’lumotlari bilan qiyoslash ish soatlari 
yo’qotilishini mutlaq o’lchov birliklarida va foizlarda o’lchash imkonini beradi. 
Jamoaning ish vaqti jamg’armasi (IVJ) quyidagi formula orqali hisoblanadi: 
IVJ= S · K · D (5.1.) 
Bu yerda: 
S – sanoat ishlab chiqarish personalining umumiy po’yxatdagi soni; 
K – rejalashtirilayotgan davrdagi kalendar kunlar soni; 
D – qonunan belgilangan ish kuni davomiyligi. 
So’ngra vaqt jamg’armasining faol qismi o’lchami topiladi. Kalendar jamg’arma 
faqatgina ishlangan emas, balki ishlanmagan vaqtlardan ham tashkil topadi. Ayrim 
ishlanmagan vaqt o’lchamlari o’sish tendenstiyasiga ega va ular rezerv tashkil 
qilmaydiganlar guruhiga kiradi. Bu reglamentlangan o’lchamlar bo’lib, o’zining 
huquqiy va iqtisodiy mohiyatiga ko’ra zarurdir. Ishlanmagan vaqtlarning ikkinchi 
qismi mos holdagi tashkiliy-iqtisodiy sharoitlarda qisqartirilishi yoki butunlay 
bartaraf etilishi mumkin. Bular rezerv tashkil qiluvchi elementlarga kiradi.

---

96