O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Vofir ( وافر) bahri. Bahrni bunday atalishiga sabab – undagi harakatlarning ko‘pligi (mo‘lligi). Bunday holat boshqa hech bir bahrda uchramaydi. Harakatlar soni 30 ta. Uning sog‘lom ruknlari oltitadir:
مفاعلتن مفاعلتن مفاعلتن مفاعلتن مفاعلتن مفاعلتن

Vofir tarmoqlari jihatdan hazaj bahriga o‘xshab ketadi. Lekin hazaj faqat murabba’ shaklida ishlatilsa, vofir esa, musaddas shaklida ishlatiladi.

Vofir bahrini uch ko‘rinishi bor:
Aruz va darb – maqtuf.
Aruz va darb – salim majzu.
Aruz majzu: darb esa ma’sub.
Ushbu bahrda ruknlarni o‘rni ajralib turadi. Vofirni tarmoqlari ko‘p emas, janr ham tanlamaydi. Shuning uchun ham shoirlar bu bahrda bemalol, sermahsul ijod etganlar.

Mahmud Zamaxshariydan misol keltiramiz:

توافرت المنى و جنيت دطبا جنّى مواصلاتك غير ذاوي
Xorazmiyning “Mafotih al–ulum” asaridan misol keltiramiz(bayt Imrul Qaysga tegishli):

لنا غَنَمٌ، نُسوّقُها، غِـزارٌ

كأنَّ قُرُونَ جلتَّهِا عِصِيُّ

“Biz haydayotgan chorva juda boy, ularning katta podasidagi shohlar huddi tayoqlar”.
Navoiy:
Ne fur-qatedur ki san sizin o‘r-tanur yurakim
Ne bo‘l-g‘ay agar menga guzar ay-lasang mirakim
mufo’alatun mufo’alatun mufo’alatun