O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Plazma oqsillari va ularning ahamiyati

Qon plazmasi oqsillarini elektr maydonida harakatlanish tezligi va boshqa xususiyatlariga qarab bir nechta fraksiyaga ajratish mumkin. Bo‘lardan asosiylari albuminlar (4%), globulinlar (2,8%) va fibrinogendir (0,4%). Bu oqsillarning
molekulyar massasi 44000 dan 1300000 gacha bо‗lib, molekulalari diametri 1– 100 nm. Albuminlar va fibrinogen jigarda, globulinlar esa jigar, kо‗mik, taloq, limfa tugunlarida hosil bо‗ladi.
Qon plazmasi oqsillari xilma-xil funksiyalarni bajaradilar.
Oqsillar kolloid-osmotik bosimni hosil qiladi (о‗rta hisobda 25-30 mm s. u.) Onkotik bosim tо‗qimalar bilan qon о‗rtasidagi suv almashinuvini tartibga solish uchun zarur.
Oqsillar bufer xossalarga ega bо‗lgandan qonning kislotali-ishqoriy muvozanatini saqlashda ishtirok etadilar. Oqsillar qon plazmasining yopishqoqligini ta‘minlaydi.
Plazma oqsillari eritrositlarni tez chо‗kishga yо‗l qо‗ymaydi. Plazma oqsillari qon ivishida muhim rol о‗ynaydi. Qon plazmasi oqsillari immunitetning muhim omili hisoblanadi. Qon plazmasi oqsillari tashuvchi vazifasini bajaradi. Masalan, qondagi kalsiyning 2/3 qismi oqsillar bilan birikkan. Albuminning 1 molekulasi 25–
50 molekula bilirubin biriktirishi mumkin. Misning 90% a2- globulinlar fraksiyasiga bog‗liq (seruloplazmin), temir ham r- globulinlarga bog‗liq bо‗lib transferin hosil qiladi. Tirok- sinni bog‗lovchi oqsil, qalqonsimon bez garmoni tiroksin tashilishini ta‘minlaydi.
Oqsillar – oziq modda. Plazmadagi umumiy miodori 200 g. Bu miqdorni yetarli zahira, deb hisoblash mumkin. Odam organizmida bir kecha-kunduzda 17 g albumin va 5 g globulin sarflanadi va shuncha oqsil hosil bо‗ladi. Albuminlarning yarim parchalanish davri 10– 15 kun, globulinlarniki 5 kun.