O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Qonning asosiy vazifalari.

Qonning vazifalari. Qonning o‘zining qismlari va tomir sistemasi bilan yaqindan bog‘langan ko‘p murakkab vazifalari bor.Garchi qon tomirlarining vazifalari qonni to‘la taqsimlash (tana haroratini)tartibga solish va moddalarni taqsimlash bo‘lsada,shakllangan va shakllanmagan qonning tarkibiy qismlari bir nechta juda aniq vazifalarga funksiyalarga ega.Qizil qon hujayralari (yoki tanachalari) misol uchun,gazlarni o‘pkadan to‘qimalarga kislorod va to‘qimalarda qayta o‘pkaga (karbonad angidrid) qon tashishi uchun javobgar. Oq qon hujayralari pantogenlar (kasallikka sabab bo‘luvchi yot narsalar)va organizmga begona narsalarga qarshi kurashishga xizmat qiladi.(Immunitet). Ular bu vazifalarni ko‘pincha qon tomiridan tashqarida vaqtda,to‘qimalarda bajaradi.
Bu holda qon hujayra shakklanish joyidan (suyak iligi)harakat o‘rniga faqat tashish vositasi sifatida xizmat qiladi.
Qonning asosiy vazifalari.

1. 
   Tashuvchilik vazifasi. Qon-tomirlarda harakat qilib har xil moddalami: kistorod, karbonat angidrit g az la ri, ozuqa moddalar, gormonlar, fermentlar va boshqa moddalami tashiydi.
   
2. 
   Nafas vazifasi. 0 ‗pkadan to‗qimalarga 0 2ni va to ‗qimalardan o‗pkaga C 0 2 ni olib keladi.
   
3. 
   Oziqlantiruvchi (trofik). Qon hazm traktidan kerakli oziq moddalar (giukoza,fruktoza, peptidlar, aminokislotalar, tuzlar, vitaminlar, suv, yog' va uningbirikmalari) qonga va limfaga so ‗riladi va ularni to‗qimalarga yetkazib beradi.
   
4. 
   Ekskretor vazifasi. Moddalar almashinuvidahosil bo‗lgan keraksiz(chiqindi)moddalar to‗q imalardan chiqaruv a‘zolariga tashib keltirilib bcriladi va chiqaruv a ‘zolari ularni chiqarib yuboradi. Shuningdek, oshiqcha suvlar, mineral va organic moddalar, mochevina, siydik kislotasi, ammiaklar ham chiqaruv a ‘zolariga tashib keltiriladi.
   
5. 
   Termoregulyator vazifasi. Qonni issiqlik bilan qayta ta‘minlaydi va tana haroratini bir xilda ushlab turishda katta rol o'ynaydi. Issiqlik ko‗p ishlab
   

chiqaruvchi a‘zolardan tananing b oshqa a ‘zolariga issiqlikni tashiydi va ularni isitadi.

6. 
   Qon gomeostazdagi ayrim ko‗rsatkichlami doimo bir xilda ushlab turishda katta ahamiyat k asb etadi.
   
7. 
   Suv-tuz almashinuvida ishtirok etadi. Qon va to‗qima orasidagi suv va
   

tuzni bir xilda ushlab turishda katta o‗rin egallaydi.

8. 
   Himoya vazifasi. Leykotsitlaming immunitet hosil qilish va fagatsitozda ishtiroki orqali organizmni himoya qiladi. Bundan tashqari, qonning suyuq holda
   

ushlab turilishi va qon oqishini to ‗xtashida (gemeostaz) ishtiroki ham himoya vazifasiga kiradi.

9. 
   Gumoral boshqaruv vazifasi. Birinchi navbatda gormonlarva biologik aktiv moddalaming qonda tashilishi. Boshqaruv vazifasi tufayli ichki muhit doimiyligi ta‘minlab turiladi, modda almashinuvi intensivligi, gemopoez va boshqa fiziologik faoliyatlar idora etilib turiladi.
   

6.10. Kreator bog‗lar hosil qilish. Qon plazmasi va shaklli elementlari information bog‗lar hosil qiluvchi makromolekulalami tashiydi. Hujayra ichki oqsillari sintezini, to ‗qima tuzilmalari shakllanishini bir xilda ushlab turish va qayta tiklash vazifasini bajaradi. Bu vazifalarнинг hаmmasi qon tomirlarida harakat qilib turganida бажарилади.

3.