O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodoyot universiteti samarqand filiali

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT IQTISODOYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

« Iqtisodiyot » fakulteti

« Buxgalteriya hisob va audit» yo’nalishi

Fan: “ Statistika”

Mustaqil Ish mavzusi: “Dinamikani statistik o’rganish usullari”

Bajardi: Salimov Sunnat

Fan o’qituvchisi: D.M.Vafoxojayeva

Samarqand-2022

Mavzu: DINAMIKANI STATISTIK O’RGANISH USULLAR

• Reja:
• 1. Dinamika qatorlari: mohiyati, tasnifi, tuzish qoidalari
• 2. Dinamika qatorlarini statistik tahlil qilish ko’rsatkichlari
• 3. Masalalar

1. Dinamika qatorlari: mohiyati, tasnifi, tuzish qoidalari Bozor iqtisodiyoti sharoitida ijtimoiy hodisa va jarayonlarni vaqt bo’yicha o’zgarishini o’rganish juda muhim. Chunki, hodisalarni o’z vaqtida o’rganmaslik, kerak bo’lganda firmaning faoliyati haqida muhim va taqdiriy qarorlarni vaqtida qabul qilmaslik uni og’ir raqobat sharoitida nochorlikka olib kelishi mumkin. Firma va kompaniyalar faoliyati dinamikasini o’rganishdan asosiy maqsad vaqt bo’yicha rivojlanish qonuniyatlarini aniqlash va o’lchashdir. Bunga dinamika qatorlarini tuzish va tahlil qilish vositasi orqali erishiladi. Dinamika qatorlari deb, ijtimoiy hodisa va jarayonlarning vaqt bo’yicha o’zgarishini tavsiflovchi sonlar qatoriga aytiladi. Dinamika qatorlarida ikki unsur (element) mavjud: 1) vaqt ko’rsatkichi (t); 2) shu vaqtga tegishli daraja (U). Dinamika qatorlarida vaqt ko’rsatkichi sifatida ma’lum bir payt (sana) yoki davr (oy, yil) olinishi mumkin

Dinamika qatorlarining darajalari ijtimoiy hodisalarning sonini, hajmini, miqdorini vaqt bo’yicha o’zgarishini o’zida aks ettiradi va ular mutlaq, nisbiy va o’rtacha miqdorlarda ifodalanadi. Dinamika qatorlari hodisalarni tavsiflash vaqtiga qarab, payt(moment)li va davriy dinamika qatorlariga bo’linadi. Paytli dinamika qatorlari o’rganilayotgan hodisa va jarayonlarni ma’lum bir aniq payt (moment)ga holatini ifodalaydi, aks ettiradi. Masalan, aholi soni, kassadagi pul qoldig’ini faqatgina ma’lum paytga hisoblanadi, aniqrog’i rasmga olinadi. 1-jadval “