O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

2-pog‘ona –
namoyish qilish. Bu pog‘onada amaliyot o‘qituvchisi tushuntirgan 
ish bosqichlarini o‘zi qilib ko‘rsatadi, ya’ni tikuv mashinasiga ustki va ostki iplarni 
taqish,  ignanini  o‘rnatish,  gazlamani  tepki  ostiga  joylashtirish  va  mashinani  ishga 
tushurishni  ko‘rsatib  beradi.  Buning  uchun  kerakli  tikuv  mashinasi,  gazlama  va 
iplar va sozlash asboblari tayyorlab qo‘yilgan bo‘lishi kerak. 
Amaliy ko‘nikmalarni 3 marta namoyish qilish tavsiya etiladi: 
1. Talabalarda to‘la va haqiqiy tasavvur paydo bo‘lishi uchun namoyish oddiy 
tezlikda o‘tkaziladi. 
2. Har bir ish bosqichini alohida va xususiyatlarini yaxshiroq ko‘rsatish uchun 
sekin tezlikda namoyish qilinadi. 
3. Talabalarda aniq tasavvur hosil qilish uchun oddiy tezlikda yana bir marta 
to‘la ravishda ko‘rsatiladi. 
3-pog‘ona 
–  ko‘rsatilgan  tarzda  qaytarish.  Talabalarning  har  biri  amaliyot 
o‘qituvchisining  harakatlarini  u  ko‘rsatgan  tarzda  qaytaradilar.  Talabalar 
ishlayotgan paytda o‘qituvchi ularni xatosini tuzatadi. Yaxshi ishni maqtaydi yoki 
tanqid qiladi. 
4-pog‘ona 
–  mashq  qilish.  Talabalar  tikuv  mashinasiga  ustki  va  ostki  iplarni 
taqish,  ignani  o‘rnatish  va  gazlamani  tepki  ostiga  joylashtirib,  tikish  jarayonini 
bajarishlari uchun o‘qituvchi ularga etarlicha gazlama va ip berib qo‘yadi. 
Agar ish natijalari sifat mezonlariga javob bersa, ya’ni gazlamadagi bahyaqator 
sifatli bajarilsa, ish tugatilishi mumkin. 
Bir  va  ikkinchi  bosqich  bo‘yicha  talabalar  dastlabki  nazariy  bilimlarga  ega 
bo‘lishlari kerak. Ushbu usulni o‘quv jarayoniga qo‘llab o‘tkazilgan tadqiqotlar va 
olimlar  fikri  bo‘yicha,  reja  asosida  ishlatilgan  tashqi  qo‘zg‘ovchilar  va  nazorat 
qilinishi  mumkin  bo‘lgan  reaksiyalargina  etarli  darajada  tekshirilishi  mumkin. 
SHundan  kelib  chiqib  o‘rganishning  «To‘rt  pog‘onali»  usuli  bo‘yicha  quyidagi 
ilmiy xulosalarni berish mumkin: 
4.  O‘zlashtirish  (o‘rganish)  –  bu  qo‘zg‘ash  ta’siri  va  reaksiya  ketma-ketligi 
takrorlanishining natijasidir. 
5. Takrorlash orqali «SHartli reflekslar orqali o‘rganish» prinsipi hosil bo‘ladi. 
6.  O‘zlashtirishda  erishilgan  natijalar  rag‘batlantirilsa  (maqtab  turilsa) 
o‘rganish samarasi oshib boradi. 
Bugungi kunda bosqichlarni murakkabroq qilishga harakat qilinmoqda. YA’ni 
shunday mashqlar kiritilishi mumkinki, ular doirasida talaba bir vaqtning o‘zida bir 
nechta  ko‘nikmalar  va  jarayonlarni  amalda  bajarishi  kerak.  «Tushuntirish»  va 
«Namoyish  etish»  pog‘onalari  esa,  bosqichma-bosqich  amalga  oshiriladi.  Bu  usul 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
216
 
kasb-hunar  kollejlarida  kasbiy  fanlardan  amaliy  ko‘nikmalarni  o‘rgatishda  juda 
yaxshi samara beradi.