O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti


ﺖفگیم اه هﻧاسفا ﻭ دزیم زاس درم ریپ



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/105
Sana13.01.2022
Hajmi1,78 Mb.
#355336
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   105
Bog'liq
Yosh-tarjimashunos-V

.ﺖفگیم اه هﻧاسفا ﻭ دزیم زاس درم ریپ
 - Keksa chol 
soz chalar va ertaklar aytardi. 
2. Ish-harakatining davom etganligi, irreal (real bo‘lmagan, mavjud 
bo‘lmagan) harakatni bajarishdagi orzu istakni ifodalaydi.    ىاهسرد رگا
.ىدروايم  تسد  هب  ىبوخ  جياتن  تاناحتما  رد  ىتفرگيم  داي  بوخ  اردوخ    Agar  dars-
laringni  yaxshi  o‘rganganingda  edi,  imtihonlardan  yaxshi  natijalarni 
qo‘lga kiritarding. Misollarga diqqat qaratsak, barcha vaziyatlarda ham 
darak gap hosil bo‘lmasligi kuzatiladi. Masalan, dariy tilidagi hozirgi-
kelasi zamon shart-istak mayli ىمازتلا لاح لعف fe’l-e hol-e eltezomi ish-
harakatning  bajarish-bajarmaslik  haqidagi  istak,  iltimos,  maslahat, 
chaqirish-da’vat, orzu qilish kabi ma’nolarni ifodalaydi. 
Demak, 
birinchi navbatda shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, solishtirila-
yotgan tillarda darak gaplar gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turi sifatida 
ajratilgan. Biroq o‘zbek tilshunosligida  darak gaplar kesimning morfolo-
gik belgisiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi –otli darak gap va fe’lli darak gap. 
Dariy  tilshunosligidan  bunday  yondashuv  mavjud  emas.    Faktik  ma-
teriallar tahliliga ko‘ra, o‘zbek va dariy tillaridagi darak gaplar mazmu-
niga  ko‘ra  emas,  balki  bu  gap  turini  shakllantiruvchi  vositalarga  ko‘ra 


 
137 
farqlanadi.  O‘zbek  tilida  fe’lning  to‘rt  zamoni  –  o‘tgan  zamon,  hozirgi 
zamon, kelasi zamon, hozirgi-kelasi zamon yasalishi e’tirof etiladi. Shu-
ningdek, ularga to‘liqsiz fe’llarni qo‘shish orqali uzoq o‘tgan zamon fe’li, 
o‘tgan zamon davom fe’li kabi fe’l shakllari yasaladi. Dariy tilida esa ikki 
zamon shakli mavjud: o‘tgan zamon va hozirgi kelasi zamon. Shuning-
dek, har bir zamon shaklidan yangi zamon yoki mayl shakllari yasalishi 
qayd etilgan. O‘tgan zamon fe’l negizidan aniq o‘tgan zamon fe’li, o‘tgan 
zamon davom fe’li,  hozirgi zamon fe’l negizidan
 
hozirgi-kelasi  zamon, 
hozirgi  zamon  shart-istak  mayli,  buyruq  mayli  yasaladi.  Demak,  bu 
vaziyatda dariy tilidagi fe’lning zamon negizlaridan yasalgan shakllar da-
rak  gapni  shakllantiradi,  deb  bo‘lmaydi.  Hozirgi  zamon  fe’l  negizidan 
shart-istak  va  buyruq  mayllaridagi  fe’l  hosil  qilinganida,  o‘z-o‘zidan 
gapning buyruq gap turi shakllanishi misollardan ma’lum bo
’ladi. 

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish