O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti


Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati



Download 1,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/105
Sana13.01.2022
Hajmi1,78 Mb.
#355336
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   105
Bog'liq
Yosh-tarjimashunos-V

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 
1.
 
Heather  Bowe.  Communication  across  cultures.—England:  Cambridge 
university press, 2014. 
2.
 
Patrick  Wallace.  Etiquette  guide  to  China.—Shanghai:Oxford  university 
press,2016. 
 
138
HSK 
标准教程五(上)
, 2014
年。
-50

 


 
98 
3.
 
Юй  Цзямин.  Лингвокультурологический  аспект  обучения  китайских 
студентов этикетным нормам рус. речевого поведения.-2011.-Санкт-Петербург.  
4.
 
Xalilova.M. Xitoy tilida murojaat so‘zlari. —Toshkent :Ziyo, 2019. 
5.
 
刘絢,新使用
汉语课
本,

北京:北京大学出版
,2010
年。
 
6.
 
李泉,


汉语


北京。
2012. 
7.
 

汉语
新目



写委



著。第二册。中国。北京
, 2010
年。
 
8.
 
HSK 

准教程五(上)
, 2014
年。
 
 
 
“O‘tkan kunlar” romanidagi arabiy o‘zlashmalar xususida 
“O‘TKAN KUNLAR” ROMANIDAGI ARABIY 
O‘ZLASHMALAR XUSUSIDA 
Zarnigor RAVSHANOVA, 
“Tarjima nazariyasi va amaliyoti” yoʻnalishi 4-kurs talabasi 
Ilmiy rahbar: Botir Mamarajabov
 
Arab tilini o‘rganayotgan talabalarda arab mamlakatlarining davlat 
tuzumi,  rahbarlari,  geografik  o‘rni,  hududi,  tarixi,  madaniyati,  katta 
shaharlari  va  asosiy  boyliklari  haqida  ma’lumotlariga  ehtiyoj  katta 
ekanligini va boshqa ko‘p sohalarda o‘zaro aloqalarimiz ham arab tilini 
chuqurroq o‘zlashtirishimizni dolzarbligini taqozo etmoqda
139

Jumladan  Qozon  tilshunoslik  maktabining  namoyondalaridan  biri 
V.A.Bogoroditskiy  esa  o‘z  tilni  o‘rganishda  boshqa  tilning  ta’sirini 
hisobga olish zarurligi va uning ahamiyatini qayd qiladi. Tillarning o‘zaro 
ta’siri,  bir  tildan  boshqa  bir  tilga  lisoniy  birliklarning  o‘zlashishi 
masalalari N.V.Yushmanov tadqiqotlarida e’tiborli o‘rinda turadi. Ya’ni, 
u arab va arab bo‘lmagan boshqa tillardan ot turkumiga xos so‘zlarning 
o‘zlashishi,  bunday  sotsiolingvistik  jarayonda  o‘zga  til  leksemalarining 
morfologik qiyofasidagi o‘zgarishlar haqida qimmatli fikrlar bildiradi. 
Ma’lumki, o‘zbek adabiyoti ming yillar davomida asosan Sharq xalq-
lari adabiyoti, madaniyati doirasida rivojlanib kelgan edi. X1X asr oxiri 
XX asr boshlariga kelib bu adabiyot yangi bir ma’naviy olamga, Yevropa 
adabiyoti  va  madaniyati  tajribalaridan  samarali  foydalanish  yo‘liga  o‘ta 
boshladi.  Shu  asosda  o‘lkamiz  tarixida  yangi  davr  –  milliy  uyg‘onish 
davri  boshlandi,  dunyodagi  o‘zgarishlarni  chuqur  anglash  jarayoni 
 
139
 Islomov  Z.M.  Mahmud  Zamaxshariyning  “Muqaddamatu-l-adab”  asarida  turkiy  feʼllar  
tahlili:  Filol. fan. nomz. ... diss. – T., 1993. – 161 b.; Nosirova M.A. Mahmud Zamaxshariyning 
“Al-unmuzaj fi-n-nahv” risolasi. –Toshkent: TDShI, 2005. – 186 b. 


 
99 
kuchaydi.  Bu  davrda  millatning  taraqqiyparvar  ziyolilari  har  sohada 
yangilanishga chuqur ehtiyoj sezdilar va shu yo‘lda faol sa’y-harakatlar 
qildilar.  Jumladan,  Abdulla  Qodiriy  “O‘tgan  kunlar”  romaniga  yozgan 
so‘z boshisida “
modomiki, biz yangi davrga oyoq qo‘ydik, bas, biz har bir 
yo‘sunda  ham  shu  yangi  davrning  yangiliklari  ketidan  ergashamiz  va 
shunga  o‘xshash  dostonchilik,  ro‘monchilik  va  hikoyachiliklarda  ham 
yangilanishiga,  xalqimizni  shu  zamonning  “Tohir-Zuhra”lari,  “Chor 
darvesh”lari, 
“Farhod-Shirin” 
va 
“Bahromgo‘r”lari 
bilan 
tanishtirishga o‘zimizda majburiyat his etamiz

140
, - deb yozganida badiiy 
adabiyot sohasidagi ana shunday yangiliklarni inobatga olgan edi.  
Hozir ana shu arabiy so‘zlar Abdulla Qodiriyning “O‘tgan kunlar” 
asarida qo‘llanilganligiga misollar keltirmoqchimiz. Misol uchun: “Meni 
Toshkent  hokimligida 
azl
  etmoqchi  va  hatto  o‘ldirmoqchi  bo‘ldilar”
141

jumlasidagi  “azlun”  so‘zi  “An-Na’im”  lug‘atida  uzoqlashtirmoq,  ajrat-
moq, mansabdan uzoqlashtirmoq, bo‘shatmoq, yolg‘iz qolmoq, o‘zini xil-
vatga olmoq kabi ma’nolarda kelgan. Ana shu so‘zning o‘zbek tilida asl 
ma’nosini  bilish  uchun  “O‘zbek  tili  izohli  lug‘ati”ni  ko‘zdan  kechirga-
nimizda “azl” so‘zining bekor qilmoq, chetlatmoq, bo‘shatmoq (ishdan, 
mansabdan) kabi ma’nolari borligiga guvoh bo‘ldik. 
“Bu kishi Azizbekning 
amiri
 lashkari va o‘ng qo‘li bo‘lgan Raimbek 
dodxoh edi”
142
. “Amr”, so‘zi lug‘atda buyruq beruvchi, boshliq, guber-
nator, ma’nolariga ega. O‘zbek tili izohli lug‘atida esa tarixdan Buxoroda 
va ba’zi musulmon mamlakatlarida: xonlik, podsholik, unvoni hamda shu 
unvon egasi. Shu bilan birga erkaklar ismini anglatadi. 
“Ertasi  kun  butun  Marg‘ilon  deyarli  Malik  boyning  maydonida 
voqe’
 bo‘lgan ishga juda hayron edi”
143
. Bu jumlada uchragan “voqe’” 
so‘zi o‘zbek tili izohli lug‘atida sodir bo‘lmoq, ro‘y bermoq, yuz ber-
moq,  kabi  ma’nolarini  uchratishimiz  mumkin.  “An-Na’im”  lug‘atida 
esa "vaqa’aun” so‘zini pastga tushib ketayotgan, ag‘darilayotgan, voqe’ 
bo‘layotgan,  bo‘lib  o‘tayotgan,  amaldagi,  joriy,  joylashgan,  qunib 
turgan (qush haqida) ma’nolari keltirilgan. 
 
140
  Abdulla  Qodiriy.  O‘tkan  kunlar.  Roman.  –  Toshkent:  “Sharq”  nashriyot-matbaa 
aktsiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati, 2007. – B. 3 
141
 O‘sha kitob, Б. 240. – Б. 118.
 
142
 Абдулла Қодирий. Ўткан кунлар. Роман. – Тошкент: “Шарқ” нашриёт-матбаа 
акциядорлик компанияси бош таҳририяти, 2007. – Б. 78 
143
 O‘sha kitob, Б. 240. 


 
100 
“Hozir inodning o‘rni emasligini harchand uqdirmoqchi bo‘ldim, 
ko‘nmadi
144
. “Inod” bu so‘zning o‘zbek tilidagi lug‘aviy ma’nolari bo‘-
yin tovlash, o‘jarlik, qiyiqlik “inaa’dun” arab tilidagi ma’nolari sabot-
lilik, qaysarlik, sobitlik, qarshilikdir.  
“Otabek 
dadasining bu keyingi so‘ziga qarshi hech narsa demadi go‘-
yo hamma alamini yuqoridagi ikki jumla bilan chiqarib yuborgandek 

Download 1,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish