O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo‐texnologiya instituti “menejment va kasb ta’limi” fakul’teti

Tamaki chekishni sog‘liqqa zarari. 
Tamaki chekish odam organizmiga ta’sir qiladimi? So‘z siz ta’sir qiladi. Odam 
papiros  chekkanda  tamaki  tutini  bilan  nafas  oladi,  o‘pkaga  kislorod  o‘rniga  CO
2
 
(karbonat  angidrid)  gazi  borib  qonga  o‘tadi,  organizmdagi  moddalar  almashinuvini 
buzadi,  bunday  xolat  o‘z  navbatida  organizmning  kislorod  tanqisligiga  sabab  bo‘ladi. 
Tamaki  tarkibidagi  amiak  namliq  ishtirokida  o‘pka  al’veolalari  (xujayralarida)  ishqor  – 
nashatir  spirtiga  aylanadi.  Bu  ishqor  o‘pkaning  shilliq  qavatini  ta’sirlab  chekuvchida 
branxit  kasalligini  keltirib  chiqaradi.  Buning  oqibatida  o‘pkaning  turli  yuqumli 
kasalliklarga  chidamligi  kamayadi.  Olimlar  ma’lumoticha  sil  kasalligiga  duchor 
bo‘lganlarning  90  foiz  chekuvchilardir.  Tamaki  tarkibidagi  kontsergen  moddalar 
chekuvchilarda  saraton  (rak)  kasalligini  keltirib  chiqaradi.  Tamaki  tarkibidagi  nikotin 
kuchli  zahar.  Nikotinning  0,1  grammi    odamni  o‘ldiradi.  Bu  doza  20  dona  papirosda 
saqlanadi. 
Nikotin  birinchi  navbatda  nerv  sistemasini  zaharlaydi.  Uzoq  muddat  papiros 
chekkan  odamlarning  qo‘llari  qaltiraydi,  nafas  olishi  qiyinlashadi,  o‘xtin  –  o‘xtin 
yo’taladilar, ko‘ngli ayniydi. Nikotin simpatik va parasimpatik nerv sistemalariga ta’sir 
etadi.  Bemorda  dastlab  yurak  tez  –  tez  qisqaradi,  qon  bosimi  ortadi,  pereferik  qon 
tomirlarida  spazma,  yurakning  toj  tomirlarida  kengayish  hollari  sodir  bo‘ladi.  Qonda 
nikotin  moddasini  ko‘payishi  tufayli  bemorda  infarkt  kasalligi  kelib  chiqadi.  Tamaki 
tutini bornxlarni keskin toraytirib yuboradi, so‘ng kengaytirib yuboradi. CHekish tufayli 
odamning  xotirasi  susayadi,  odam  ozib  ketadi.  YOsh  o‘smirlarni  chekishi  tufayli  bola 
o‘sish  va  rivojlanishdan  orqada  qoladi,  urug‘  hujayralarda  o‘zgarishlar  sodir  bo‘ladi, 
jinsiy ojizlig kelib chiqadi.