O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent to‗qimachilik va engil sanoat instituti



Download 1,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet158/297
Sana12.01.2022
Hajmi1,9 Mb.
#336017
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   297
Bog'liq
professional etika va etiket

Mehmon va mezbon  etiketi 
Mehmondo‗stlik  tushunchasi  umumiy  ma‘noga  ega  bo‗lib,  mehmondorchiliq 
mehmonnavozliq 
mezbonnavozliq 
mehmon 
bo‗lmoq 
kabilar 
mazkur 
tushunchaning  tarkibiy  qismiga  kiradi.    SHuningdeq  mehmondorchilik  insoniy 
fazilatlardan  hisoblanadi.    CHunki,  mehmondorchilik  nafaqat  ulfatchiliq  qorin 
to‗ydirish  yoki  dasturxon  bezatib  tansiq  taomlarni  odamlarga  berish,  balki 
kishining  xolidan  habar  olish,  ulug‗  insonlarni  ziyorat  qilish  maqsadida  ularning 
uyiga  borish  ham  mehmondo‗stlikning  bir  ko‗rinishidir.    Zero,  mehmon  ―atoyi 
Xudo‖  sifatida  qadrli  ekan,  uyingizga  ochiq  ko‗ngil  va  yaxshi  niyat  bilan  qadam 
                                                                                                                                                       
38 
Волькова Н.Г., Джавахишвили Г.Н. Бытовая культура Грузии XIX -XX веков. Традиции и инновации. – 
М., 1982, стр. 140. 
39
 Семейная обрядность народов Сибири. – М., 1980, стр. 129. 
40 
Инал-Ипа Ш.Д. Очерки об абхазском этикете. Сухуми, 1984, стр.99. 


 
168 
ranjida qilgan har bir kishi siz uchun mehmon kabi azizdir.  Mehmondorchilik o‗ta 
nozik  fazilat  bo‗lib,  u  insondan  yuksak  did,  farosatni  va  axloqiylikni  talab  etadi.  
Bu jarayon gohida oriyat darajasiga ham etadi.  
Mehmondorchilik  -  ko‗rishuv,  muloqot,  muomala  uchun  sub‘ekt  vazifasini 
bajaradi.    Unda  takalluf,  mulozamat,  hurmat,  tavoze  kabi  ko‗rinishlar  ustuvor 
bo‗lib,  ular  mehmonning  kayfiyatini  ko‗tarishga,  ko‗nglini  olishga  yo‗naltiriladi.  
Mehmondo‗stlikning  ijtimoiy-ma‘rifiy,  ma‘naviy-tarbiyaviy  ahamiyatiga  doir 
ilmiy  tadqiqot  ishlarini  olib  borgan  faylasuf  olim  Karim  Mahmudov  bu  borada 
g‗oyatda  qimmatli  ma‘lumotlarni  beradi.    Xususan,  olimning  «Mehmonnoma‖ 
kitobida mehmondorchilik marosimining odobi, fazilati, qoidalari, tartibi va milliy 
xususiyatlari bayon etilgan.  
Olim  mazkur  kitobda  mehmondorchilikni  qadriyat  darajasida  talqin  etishi 
barobarida,  uning  nazariy  va  amaliy  tomonlarini  ham  e‘tibordan  chiqarmaydi. 
Ayniqsa, mehmon va mezbon odobiga doir nasihatlar, mehmondorchilik qoidalari,  
mehmon  toifalari,  mehmonga  munosabat,  mehmonga  taklif,  mehmondorchilik 
turlari  kabi  mavzularda  mehmondorchilik  nafaqat  marosim  ayni  paytda  milliy 
madaniyat ko‗rki sifatida gavdalantirilgan.   
Mehmondorchilikning chiroyli o‗tishi asosan mezbonning kayfiyati, fe‘l-atvori, 
axloqiy tarbiyasi hamda mezbonga nisbatan bo‗ladigan munosabatiga bog‗liqligini 
K.Mahmudov  bir  necha  hayotiy  misollar  va  rivoyatlar  orqali  ko‗rsatib  beradi.  
Ayniqsa,  ‖Uyiga  mehmon  kelmay  qolsa,  odamlardan  o‗pkalay  bermay,  har  kim 
o‗ziga,  odob-axloqiga  nazar  tashlamog‗i  joiz‖,    ―Mezbonning  ko‗pchilikka  malol 
keladigan  odati  bo‗lsa,  bundaylardan  ham  mehmon  yuz  o‗giradi‖,    ―Mehmonni 
malol  ko‗radigan  odam  o‗zi  ham  mehmon  bo‗lganda  malol  kelishini  o‗ylashi 
kerak‖,  -  degan  fikrlari  mehmondorchilik  marosimi  botin  va  zohiriga  ko‗ra 
axloqiy-estetik jarayon ekanligidan dalolatdir.  
Faylasuf  olim  B.Husanov  o‗zining  ―Muomala  madaniyati‖  deb  nomlanadigan 
darsligida   «Qobusnoma‖dagi  mehmonnavozlikka  oid   o‗gitlarning  matnini 
soddalashtirib, tavsiya etadi: - ―SHuni alohida ta‘kidlash o‗rinliki, SHarqni deyarli 


 
169 
barcha allomalarining axloqiy-tarbiyaviy pandnomalarida xalq turmush tarziga oid 
o‗gitlar, kundalik faoliyatiga doir nasihatlar davr nuqtai-nazaridan taxlil qilingan. 
  ―Qutadg‗u bilig‖, ―Devoni  lug‗atit turk‖,  ―Qobusnoma‖, ―Axloqi Muxsiniy‖,  
―Makorim  ul-axloq‖,    ―Guliston‖,    ―Bo‗ston‖,  ―Mahbub  ul  qulub‖  kabi 
pandnomalarda  insonning  jamiyatdagi  o‗rni,  turmushdagi  kechmishi,  kundalik 
faoliyatidagi  harakatlar  axloqiy-estetik  tizim  orqali  ifodalanadi.    Jumladan, 
Kaykovus  qalamiga  mansub    ―Qobusnoma‖  asarining  ―Mehmon  olmoq  va 
mehmon  bo‗lmoq  zikrida‖  deb  nomlangan  bobini  o‗qir  ekansiz  mehmondorchilik 
qoidalari,  fazilat  va  illatlari  nimalarga  bog‗liq  va  nimalarda  ko‗rinishini  anglab 
etasiz.    Bu  borada  chiqargan  xulosalarimiz  shundan  dalolat  beradiki, 
mehmondorchilik 

Download 1,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   297




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish