O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov


-§.  Komanda va uning rivojlanish bosqichlari



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/166
Sana01.01.2022
Hajmi2,12 Mb.
#292325
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   166
Bog'liq
fayl 1991 20211005

2
-§.
 Komanda va uning rivojlanish bosqichlari 
Komanda  - 
mehnat  jamoasi(guruhi)ning  eng  mukammal  shakli.  Bugungi 
kunda  jipslashgan  komanda  barcha  pog‗ona  menejerlariga  xos  muvaffaqiyatli 
boshqaruv kafolatidir. 
Avvalo, ―komanda‖ tushunchasini ko‗rib chiqish kerak. Tarkibi uncha katta 
bo‗lmagan  (5-7,  kamroq  hollarda  15-20  kishigacha)  guruh  komanda  deb  ataladi. 
Uning a‘zolari maqsadlar, qadriyatlar va birgalikdagi faoliyatni amalga oshirishga 
umumiy yondashuvda hamfikr bo‗lib, bir-birini to‗ldirish malakasiga ega; pirovard 
natija uchun javobgarlikni bo‗yniga oladi; guruh ichidagi u yoki bu rolni bajarishi, 
funksional-rollar aloqadorligini o‗zgartira olishi mumkin; ushbu birlikka(guruhga) 
tegishlilikni  o‗zaro  belgilay  oladilar.  Komandalar  ko‗pincha  aniq  masalalarni 
echish, loyihalarni amalga oshirish uchun yaratiladi. 
Ko‗plab  etakchi  tashkilotlar  komanda  bo‗lib  ishlashning  afzalliklaridan 
foydalanadilar.  Xususan, 
Microsoft  kompaniyasi
  faoliyatining  hayratlanarli 
muvaffaqiyatlaridan  biri    ikki  o‗n  yillikdan  kam  vaqt  ichida  o‗z    bozor  narxiga 
ko‗ra 
General  Motors
  kompaniyasidan  ilg‗orlab  ketishidir.  Buning  sabablaridan 
biri ishda aniq vazifalarni bajarish uchun tuzilgan komandalardan foydalanish deb 
hisoblanadi.  Ayni  vaqtda  xodimlarga  o‗ziga  xoslik  hissiga  sodiq  qolish  imkoni 
beriladi. 
Komanda muayyan vazifalarni bajarish: qatnashchilar tarkibi,  ular egallashi 
zarur bo‗lgan ko‗nikma va mahoratlari ro‗yxati, bajariladigan ishning muddati va 


211 
 
rahbariyat  tarafidan  komandani  nazorat  qilish  darajasini  belgilash  uchun  tashkil 
qilinadi.  Shu  bilan  birga,  komanda  ishi  qatnashchilari  faqat  qator  qo‗shimcha 
shartlarga  rioya  qilgan  taqdirdagina  samaradorlikni  namoyish  etishlari  mumkin. 
Birinchisi
  -  komanda  a‘zolarining  komandaga  birlashib  ishlashdan  ma‘lum 
darajada  qanoat  hosil  qilishi.  Ish,  o‗z  xususiyatiga  ko‗ra,    qanchalik    murakkab 
bo‗lsa, qatnashchilarning mamnuniyati shunchalik yuqori bo‗lishi shart. Bu esa har 
qanday ijtimoiy aloqa-aralashuvda odamlar komanda safiga kirishda nimadan voz 
kechishlari,  evaziga  nimani  qo‗lga  kiritishlarini  muvozanatga  keltirish  uchun 
intilishlariga  bog‗liq. 
Ikkinchi
  sharti  –  komanda  a‘zolari  rol(pozitsiya, 
topshiriq)larining  ular  qo‗shgan  hissa  va  topilmalari  teng  kelishini  ta‘minlay 
oladigan shaklda to‗g‗ri  taqsimlanishi.  Komandaning har  bir a‘zosi  o‗z  vazifa va 
xatti-harakatlari sanab ko‗rsatilgan maxsus rolni bajaradi. Sh unga ko‗ra, komanda 
bo‗lib ishlashda ko‗pincha turli ma‘lumot, ixtisoslik va tajribaga ega mutaxassislar 
talab  qilinadi.  Bunda  komanda  a‘zolari  o‗xshash  mahorat  va  xislatlar:  shaxsiy 
ijobiy qirralar, guruh bo‗lib ishlash layoqati, shaxslararo munosabat ko‗nikmalari, 
birgalikda foliyat olib borish istagiga ega bo‗lishlari shart. 
Komandani shakllantirish, rivojlantirish quyidagi to‗rt bosqichdan iborat. 
Birinchi  bosqich  –  ―moslashish‖.  U  axborot  almashish  va  vazifalar  tahlili, 
guruh  a‘zolari  tomonidan  ularni  echishning  eng  maqbul  usullarini  izlash  bilan 
xarakterlanadi.  Shaxslararo  aloqalar  ehtiyotkorona  tusda  bo‗lib,  diada(ikkilik)lar 
paydo  bo‗lishiga  olib  keladi,  guruh  a‘zolarining  bir-birlarining  xatti-harakatlari 
tabiatiga  nisbatan  yo‗naltirilganligini  tekshirish  va  tobelik  davri  hamda  guruhda 
o‗zaro  maqbul  axloqni  izlash  boshlanadi.  Komandaning  barcha  a‘zolari  birga 
to‗planganda sergaklanadilar. Komanda ishining samaradorligi past bo‗ladi. 
Ikkinchi bosqich – ―guruhlashuv va kooperatsiyalashuv‖.
 
Bu bosqich guruh 
a‘zolari  shaxsiy  motvatsiyasining  guruh  faoliyati  maqsadlariga  mos  kelmasligi 
oqibatida  ularning  vazifa  mohiyatidagi    talablarga  qarshilik  ko‗rsatish  xususiyati 
bilan  ajralib  turadi.  Bu  esa  kichik  guruhlarning  tashkil  topishi  va  shu  kichik 
guruhlar sathida o‗zini anglash shakllanishiga olib keladi. Biroq ular boshqa kichik 
guruhlar  bilan    o‗zaro    aloqa-aralashuvga  kirishmasdan  masalalar  samarali  hal 


212 
 
etilmasligini  tez  tushunib  etishadi,  bu  esa  butun  guruh  uchun  umumiy  bo‗lgan 
me‘yorlar shakllanishiga olib keladi. 
Uchinchi bosqich – ―faoliyatni me‘yorlashtirish‖. Bunda guruhga oid aloqa-
aralashuv  tamoyillari  shakllanadi,  guruh  ichi  kommunikatsiyasi  yoki  jamoa 
faoliyati  sohasi  me‘yorlashtiriladi.  Biroq  guruhlararo    xatti-harakatlarda  faollik 
ko‗rsatilmaydi.  Jipslashgan  guruhning  ajralib  chiqishi  jarayoni  guruh  o‗z 
maqsadlariga o‗ralashib, xudbin bo‗lib qolishiga olib kelishi mumkin. 
To‗rtinchi bosqich – ―vazifa bajarish‖. Unga qarorlar qabul qilish va ularni 
muvaffaqiyatli  amalga  oshirish  bosqichi  sifatida  yondashish  mumkin.  Vazifa  va 
rollar aloqadorligi rollarga oid komandalarni tuzish bilan bog‗liq. Ular yordamida 
guruh  masalalari  hal  etiladi.  Guruh  ziddiyat  kelib  chiqishi  va  bartaraf  etilishiga 
yo‗l  beradi,  masalalarni  hal  etishga  turlicha  yondashuvlarni  tan  oladi.  U 
komandalarga xos yuksak ijtimoiy-ruhshunosik etuklik darajasi, birlikka  ega. 
An‘anaviy  mehnat  jamoasi  (guruhi)  bilan  komanda  o‗rtasida  jiddiy  farqlar 
mavjud (2-jadval). 
Zamonaviy  sharoitlarda  komandaga  birlashib  ishlash  usullari,  ya‘ni 
tashkilotda guruhga oid o‗z-o‗zini boshqarish va yakkaboshchilikni birga qo‗shib 
olib  borish  eng  yuqori  va  samarador  shakl  hisoblanadi.  Guruhlar  uning  ayrim 
a‘zolariga  nisbatan 
kamroq
  g‗oyalar  berishi,  bundan  tashqari,  bordi-yu,  yaxshi 
g‗oya ko‗pchilikka tushunarli bo‗lmasa yoki u ko‗pchilik manfaatlariga zid kelsa, 
guruh uni qabul qilmasligi mumkinligini tadqiqotlar ko‗rsatdi. 
Shunga  qaramay,  guruh  ko‗proq:  to‗liq  ishlangan,  atorflicha  o‗z  bahosini 
topgan,  javobgarligi  yuksak,  eng 
yaxshi
  g‗oyalarni  o‗rtaga  tashlaydi.  ―Guruh 
tafakkuri‖ning  ma‘lum  bir  turi  rivojlanib  kelayotgani  va  unda  guruh  o‗zini 
benuqson  deb  his  etgani  bois,  guruh    ba‘zi  a‘zolariga  nisbatan  ko‗proq  tavakkal 
qilingan qarorlar qabul qiladi.  

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   166




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish