O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

 
 
 
 
 
 
 
 
1-rasm. O„zini o„zi boshqarish doirasi. 
O‗zini  o‗zi  boshqarishning  ichki  doirasida  birlashtiruvchi  vazifa  –  axborot 
bilan  ishlash  joylashgan.  Uning  atrofida  boshqa  vazifalar  ma‘lum  darajada 
―aylanadi‖,  chunki  axborot  almashinuvi  o‗zini  o‗zi  boshqarishning  barcha 
davrlarida zaruriydir. 
Birinchi vazifa – 
maqsadlarni belgilash
. Har bir boshqaruv xodimi o‗z oldiga 
maqsad qo‗yishi kerak, bu erishilishi lozim bo‗lgan narsaga kuch va faollikni 
yo‗naltirish hamda jamlashni  anglatadi. 
Menejerning  kasbiy  maqsadlari  maqsadlarga  qo‗yiladigan  asosiy  talablarga 
javob berishi kerak. 
Maqsadlarni qo‗yish jarayoni bir necha bosqichdan iborat bo‗ladi. 
1.
 
Uzoq muddatga mo‗ljallangan hayotiy(kasbiy) maqsadni belgilash. 
Bunda,  mohiyatan,  mehnatga  rag‗batni  kuchaytiradigan  va  kasbiy 
intilishlarni yo‗naltiradigan kasbiy mo‗ljal ajratiladi. 
2.
 
Shaxsiy  resurslarni  aniqlash.  Bu  maqsadda,  masalan,  SWOT-tahlil 
o‗tkazish ma‘qul,  buning uchun quyidagilar kerak: 
Фз- ўзини 
назорат қилиш 
Мақсадларни 
белгилаш
 
Ахборот 
билан ишлаш 
Меҳнат 
жараёни
ни 
ташкил 
қилиш 
Лойиҳа
лаш 
Устунликларни 
аниқлаш 

---

181 
 
-
 
o‗z fazilatlarini aniqlab olish; 
-
 
o‗z 
kamchiliklarini 
aniqlash. 
Bunda 
avval 
ro‗y 
bergan 
muvaffaqiyatsizliklar ro‗yxatini tuzish va ularga nima sabab bo‗lganini qayd qilish. 
Ushbu kamchiliklardan qanday qilib qutulish haqida o‗ylab ko‗rish. 
-
 
lavozim  ko‗tarilishiga    yordam  beradigan  tashqi  ijobiy  omillarni 
ko‗rsatish; 
-
 
tashqi salbiy omil va tahdidlarni ko‗rsatish. 
Ushbu  holatda  yaqin  yillarda  nimalar  bilan  hisoblashish  kerakligini  - 
masalan,  eng  yaqin  doiradagilar(ishdagi  sheriklar,  ota-onalar,  rahbar,  do‗stlar  va 
h.k.)  bilan  –  bilib  olish  va  maqsadlarni  belgilashda  shuni  nazarda  tutish  kerak 
bo‗ladi. 
3.
 
―Maqsad-vositalar‖  tahlili  o‗tkazish,  shu  asnoda  mavjud  resurslar 
(shaxsiy,  moliyaviy,  vaqtinchalik)  maqsadga  erishuv  uchun  zaruriylari  bilan 
solishtiriladi.  Buning  uchun  yana  nimalarga  erishish  kerakligi  yoki  maqsadga 
erishish  uchun  nima  ishga  kirishmoq  lozimligi  aniqlanadi.  Buning  uchun  esa 
maqsadga erishishga yordam beradigan omilllarning ta‘siri kuchayishini va  bunga 
to‗sqinlik qiluvchi omillarning ta‘sirini kamaytirishni ko‗zda tutish kerak bo‗ladi. 
Zaruriy malaka va madaniy darajani belgilab, real amaliy vazifa qo‗yish lozim. 
4.
 
 Aniq  maqsadni  shakllantirish.  Bunda  har  bir  maqsad    amalga 
oshuvining aniq muddati belgilangandagina ma‘noga egaligini hisobga olish kerak. 
Juda ko‗p vazifaga qo‗l urish kerak emas, chunki noreal vazifalar bajarilmay 
qolishi  mumkin.  O‗z  oldimizga  qancha  ko‗p  vazifa  qo‗ysak,  avvalgi  hayotimizni 
shuncha ko‗p o‗zgartirishimiz va faoliyatimizni shunchalik faollashtirishimiz lozim 
bo‗ladi. 
Uzoq muddatga mo‗ljallangan yirik maqsaddan kelib chiqib, o‗rta muddatli 
va qisqa muddatli maqsadlarni belgilash mumkin. 
Mo‗ljaldagi  maqsad  kasbiy(lavozim  o‗sishi)  rejada  qayd  qilinadi  va  u 
doimiy  ravishda qayta  tekshirilib,  aktuallashtirilib hamda  to‗ldirilib turishi kerak. 
Quyida misol sifatida shunday rejaning bir qismi keltirilgan(8.2-jadval). 

---

182 
 
Shu  tariqa,  maqsadlarni  belgilash  jarayoni  maqsadni  topish:‖Men  nimani 
xohlardim?‖;  vaziyat  tahlili:‖Mening  qo‗limdan  nima  keladi?‖;  maqsadlarni 
shakllantirish:‖Nimani  amalga  oshirishga  kirishyapman?‖  bosqichlarini  qamrab 
oladi. 
O‗zini  o‗zi  boshqarishning  keyingi  bosqichi  –  menejerning  shaxsiy  vaqtini 
rejalashtirish. 
Rejalashtirishda  vaqtdan  unumli  foydalanish  ta‘minlanadi:  yoki 
mavjud vaqtni samarali faoliyat uchun sarflash(maksimal mezon), yoki qo‗yilgan 
maqsadlarga kamroq vaqt sarflab erishish(minimal mezon).
  
2-jadval.