O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

ilmiy
 
tashkil qilish
 deganda ilm-
fan yutuqlari va ilg‗or tajribadan, xo‗jalik yuritishning taraqqiy topgan shakllaridan 
foydalanish  hamda  texnik  vositalarni  qo‗llashga  asoslanish  tushuniladi.  Bu 
xodimlarning  o‗zaro  va  ishchilar  bilan  munosabatini  nihoyatda  yaxshilash  va 
takomillashtirishga  imkon  yaratadi.  Shuningdek,  boshqaruv  vazifalarini  bajarish 
hamda  ishlab  chiqarish(savdo-sotiq)ni  muhandislik-texnik  va  iqtisodiy  ta‘minlash 
jarayonlarida qo‗llanadigan texnik vositalardan foydalanishni yaxshilaydi.. 
Mehnatni ilmiy tashkil qilishdan asosiy maqsadlar quyidagilardir: 
-
 
mehnat unumdorligini oshirish; 
-
 
ishchilarning sog‗ligini saqlash. 
Boshqaruvchilik  mehnati  va  uning  oqilona  tashkil  qilinishi  –  tashkilotdagi 
biznes-jarayonlar  amalga  oshiriluvining  umumiy  samaradorligini  oshirishning 
muhim  omili,  shuning  uchun  boshqaruvchilik  mehnatini  takomillashtirish 
masalalari ayniqsa dolzarblik kasb etadi. 

---

173 
 
Sobiq  SSSRda
 
boshqaruv  jarayonlarini  takomillashtirish  faoliyati  dastlab  
―mehnatni  ilmiy  tashkil  qilish‖  (NOT  –  nauchnaya  organizatsiya  truda)  deb 
atalgan, bunda ishlab chiqarish va boshqaruv jarayonlari farqlanmagan. Taxminan 
60-yillarda  ―boshqaruvchilik  mehnatini  ilmiy  tashkil  qilish‖  (NOUT  –  nauchnaya 
organizatsiya  upravlencheskogo  truda)  atamasi  paydo  bo‗ldi.  Boshqaruvchilik 
faoliyatini  oldindan  tashkil  qilishni  talab  qiluvchi  kuchli  hisoblash  texnikasi 
vositalarining korxonalarda joriy qilinishi bunga anchagina imkon yaratdi. 
Boshqaruvchilik  mehnatini  ilmiy  tashkil  qilish  quyidagi 
yo„nalishlarni
  o‗z 
ichiga oladi: 
-
 
korxona  miqyosida  ham,  har  bir  bo‗linma  miqyosida  ham  xodimlar 
mehnati farqlanishi va kooperatsiyasi; 
-
 
xodimlarni tanlash va joylashtirish hamda ixtisoslik darajalari ularning 
xizmat vazifalariga mos kelishini ta‘minlash; 
-
 
boshqaruv  xodimlarining  ishlab  chiqarish  jamoasini  boshqarish  va 
muhandislik-texnik jihatdan  ta‘minlash faoliyatini tashkil qilish; 
-
 
ish joylarini tashkil qilish va jihozlash; 
-
 
ishning ilg‗or usullarini qo‗llash; 
-
 
mehnatning qulay sharoitlarini yaratish; 
-
 
mehnatni me‘yorlash; 
-
 
shaxsiy va jamoaviy mehnatni baholash; 
-
 
boshqaruvning 
texnik 
vositalari, 
axborot 
texnikasi, 
shaxsiy 
kompyuterlardan foydalanish; 
-
 
mehnatni rag‗batlantirish. 
Shuni  ta‘kidlash  lozimki,  ma‘muriy-boshqaruvchi  xodimlarning  mehnat 
sharoitlari  inson  organizmining  funksional  holatiga  ta‘sir  ko‗rsatuvchi  atrof-
muhitning fizik, ximik va biologik unsurlarining hamda mehnat jarayonlari birligi 
bilan belgilanadi. Mehnat sharoitlarini belgilovchi omillar sirasiga sanitar-gigienik, 
estetik