O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “davlatiy moliya” kafedrasi kurs ishi


Mahalliy byudjetlarning iqtisodiy mohiyati va ularning byudjet tizimida tutgan o’rni



Download 352,04 Kb.
bet2/11
Sana30.12.2021
Hajmi352,04 Kb.
#191312
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
kurs ishi Ozodbek MM-75i

1. Mahalliy byudjetlarning iqtisodiy mohiyati va ularning byudjet tizimida tutgan o’rni.

Respublikamizda bozor iqtisodiyotiga o‘tish davridan boshlab to hozirgi kungacha har bir sohada iqtisodiy islohotlar amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, byudjet sohasida olib borilayotgan islohotlarni alohida ta’kidlab o‘tish mumkin. Har bir davlatning iqtisodiy qudrati shu davlatning mukammal byudjetga ega ekanligi bilan ham ifodalanadi. Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so‘ng mana shu o‘tgan davr ichida chuqur iqtisodiy siyosat negizida barqaror moliyaviy tizimni, shuningdek, uning asosini tashkil etuvchi mahalliy byudjetlarni shakllantirish va ijro etish sohasida muayyan ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Mamlakat byudjetining tuzilishi, birinchi navbatda, davlat tuzilishiga bog’liq bo‘ladi. Unitar tuzilishga ega bo‘lgan mamlakatlarda byudjet tizimi ikki bo‘g’indan, ya’ni markaziy va mahalliy byudjetlardan, federal tuzilishga ega bo‘lgan mamlakatlarda byudjet tizimi uch bo‘g’indan, federal byudjet, hududlar byudjeti va mahalliy byudjetlardan iboratdir. Mahalliy byudjetlar byudjet tizimining quyi bo‘g’ini sifatida davlat moliya tizimining asosiy tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Mahalliy byudjetlar daromadlari bo‘lib mahalliy soliqlar va yig’imlar hisoblansa, mahalliy byudjet xarajatlarida asosiy o‘rinni ijtimoiy-madaniy tadbirlar xarajatlari egallaydi. O‘zbekiston Respublikasida byudjet ijrosining amaldagi holatidan kelib chiqqan holda, mahalliy byudjetlarning hukumatning iqtisodiy-ijtimoiy siyosatini amalga oshirishda mavqeyini yanada ko‘tarishga sabab bo‘layotgan qator omillarni ajratib ko‘rsatish mumkin. Masalan, mahalliy moliya organlarining byudjet ijrosidan manfaatdorligini oshirish va shuning asosida byudjet xarajatlarini to‘g’ri va oqilona tarzda sarflanishi va byudjet tushumlarining yangi manbalarini qidirib topishga rag’batlantirishni ta’minlashdir. Shu o‘rinda Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev tomonidan ilgari surilgan “2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi”ga muvofiq hamda mahalliy byudjetlarning daromadlari bazasini tubdan mustahkamlash, yuqori turuvchi byudjetlar ajratmalariga qaramligini qisqartirish, uy-joy-kommunal, transport-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilmani modernizatsiyalash va texnik yangilash bo‘yicha strategik muhim investitsiya loyihalarni amalga oshirishni so‘zsiz ta’minlash yuzasidan mahalliy davlat hokimiyati organlarining mustaqil ish olib borishi va mas’uliyatini oshirish masalalari bugungi kunning dolzarb masalasidir3.

Mahalliy byudjetlar byudjet tizimining asosiy bo‘g’inini tashkil etar ekan,avvalo, byudjet tizimiga ta’rif berib o’tish lozim, byudjet tizimi barcha darajadagi byudjetlar, davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari va byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari jamg’armalari, byudjet tizimi byudjetlarini tuzish va tashkil etish prinsiplari, ular o’rtasida byudjet jarayoni mobaynida yuzaga keladigan o’zaro munosabatlar yig’indisini o’zida ifodalaydi4.

O‘zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksiga muvofiq mahalliy byudjetlar

tarkibiga quyidagi byudjetlar kiradi (1-rasm)5:


  • Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti tuzilmasiga Qoraqalpog‘iston Respublikasining respublika byudjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi tumanlari va shaharlarining byudjetlari kiradi;

  • Viloyatlar mahalliy byudjetlari tuzilmasiga viloyat byudjeti, tegishli viloyatlar tumanlari va shaharlarining byudjetlari kiradi;

  • Toshkent shahar mahalliy byudjeti tuzilmasiga shahar byudjeti va shahar tarkibiga kiruvchi tumanlarning byudjetlari kiradi.

Byudjetning yaxlitliligi tufayli respublika o’z tasarrufiga pul resurslarining yagona markazlashtirilgan jamg’armasini oladi, uni byudjet tizimining faqat biror-bir bo’g’iniga taqdim etish mumkin emas. Respublika byudjet tizimining yaxlitligi va bir butunligi qonun tomonidan mustahkamlab qo’yilgan, unda quyi byudjetlarning yuqori bo’g’inga kirishi ko’zda tutilgan.


Viloyat byudjeti

Viloyatga bo’ysunuvchi tumanlar byudjeti

Viloyatga bo’ysunuvchi shaharlar byudjeti



Download 352,04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish