3. Sifat menejmenti tizimi va texnologiya.
Hozirda mamlakatda SMTni ishlab chiqish va tatbiq etish borasida katta tajriba
to‘plangan. 68 ta korxonada sifatni boshqarish tizimini tatbiq etish yuzasidan
tadbirlar rejalashtirilgan, ulardan 30 tasida sifatni boshqarish tizimini qo‘llash
bo‘yicha ishlar boshlangan, 23 ta korxonada esa tayyorgarlik ishlari olib borilmoqda.
Ana shu tajribaga asoslangan holda, SMTni tatbiq etish jarayonining samaradorligi
tahlil qilindi, hamda shunday faoliyatga kirishish arafasida turgan korxonalar uchun
qator tavsiyanomalar tayyorlandi. Ularning aksariyat qismini SMTni ishlab chiqish
551
va tatbiq etish jarayonini qanday qilib arzonroq, tezroq va eng muhimi, foydaliroq
qilish borasidagi tavsiyanomalar tashkil etadi.
Foydaliligi. Korxona rahbarida, SMT qanday maqsadda tatbiq etilmoqda degan
savolning tug‘ilishi tabiiy yodingizda bo‘lsin, qanday foyda keltirishini bilmasangiz
biror-bir tizimni joriy qilishdan hech qanday naf yo‘q.
SMTning 6 ta asosiy tartiboti (hujjatlar, yozuvlarni, nomuvofiq mahsulotlarni
boshqarish, ichki auditlar, tuzatuvchi) va ogohlantiruvchi harakatlarini tatbiq qilish
yetarli, ular tashkilotdagi barcha jarayonlarni maqbullashtirishga olib keladi, degan
noto‘g‘ri tushuncha mavjud. O‘tkazilgan tadqiqotlar bunda fikrlarning noo‘rinligini
ko‘rsatadi. Faqat sizning korxonangiz uchun xos bo‘lgan (mahsulotlarning hayotiy
turkumi jarayonlari deb ataladigan) jarayonlar tubdan o‘zgartirilgan holdagina real va
jiddiy yutuqlarga erishish mumkin.
Korxonalar rahbarlariga SMTni tatbiq etish maqsadlarini aniqlashda prinsipial
jihatdan o‘zgacha yondoshuvga amal qilish tavsiya etiladi. Bunday yondoshuv uchta
oddiy qoidaga asoslangan, xususan:
1. Korxonangizda qanday jarayon va yoki vazifalar korxonangizning «tor joyi»,
nozik tomoni hisoblanadi hamda tubdan qayta qurish va yaxshilashni talab qiladi.
2. Qayta qurish – bu yangilik jarayoni, uni munosib kadrlar bilan
mustahkamlang, qo‘shimcha resurslar bilan ta’minlang, jarayonni tartibga soling va
imkon qadar avtomatlashtiring.
3. ISO 9000 seriyasi standartlari talablariga muvofiq bu jarayonni boshqaring.
Shunday qilib, korxonalar rahbarlari bir me’yorda ishlayotgan jarayonlarni
hujjatlashtirish uchun resurslar sarflamasligi, ammo butun e’tiborni aynan tez orada
yaxshilashni talab qilayotgan amaliy jihatlarga qaratishi zarur.
Ajoyib nemislar, italiyaliklar va indoneziyaliklar uchun uch yoki to'rt tilda
gapirishning foydasi yo’q .
"Xitoyda barcha asosiy maktab bolalarning yarmi hozir
ingliz va Hindiston va Xitoyda ingliz dinamik sonini o'rganmoqda - 500 milliondan
ortiq. Boshqa tomondan, Amerika bolalarning ko'pchiligi maktabda faqat ingliz tilini
o'rganib - faqat 24,000 Xitoy tilida tahsil olmoqda.
Va AQShda aholining faqat 22
foizi ingliz 4 amerikaliklar boshqa tilda gapirib, biz xalqaro biznes tili sifatida faqat
ingliz, deb o'ylaymiz va boshqa tillarni o'rganish zarurligini e’tiborga olmaymiz.
Britaniya Kengashi vakolatli tadqiqot ishlari tomonidan, asosiy bayonotida, "
Qo'shma Shtatlar raqobatbardoshligi Birlashgan Qirollikka putur etkazadi", deb aytdi,
chunki, bu, amerikalilarning asosiy qismi so’zlarni qisqartirib aytadi va noto’g’ri
talaffuz qiladi. Ko’p hollarda esa imo-ishoralarni ishlatadi. Ular boshqa davlatlarning
urf-odatlarida
va qadariyatlariga e’tiborsizlik bilan qaraydilar, Britaniya
qadriyatlarini poymol qiladilar.
Birinchidan, ethnocentric munosabat - parochialistic e'tiqod bu ishni eng yaxshi
yondashuvlar va usullar – vatanda bo'ladi, deb hisoblshadi.(asosiy ofislari joylashgan
mamlakat).odamlar o'z vatanidagi kabi ethnocentric munosabati bilan rahbarlari,
xorijiy mamlakatlarda odamlar yaxshi ish qarorlar qabul qilish uchun zarur bo'lgan
ko'nikmalar, tajriba, bilim, yoki tajriba yo'q, deb ishonaman.
Ular asosiy yyechimlar
yoki texnologiyalarni xorijiy xodimlarga ishonmagan.
So'ngra, polisentrik
munosabatlar - xodimlarning vakillik mamlakat-tashkilotchisi (tashkilot biznes bilan
552
shug'ullanadi bo'lgan boshqa mamlakat), o'z biznesini boshqarish uchun eng yaxshi
yondashuvlar va ish usullarini bilishidir.
Bu munosabat bilan rahbarlar tushunish
uchun turli va qattiq sifatida har bir xorijiy ishlashini ko'rib.Geosentrik yondashuv
jahon aholisining dunyo bo’ylab mehnat qilishi uchun imkoniyat yaratish tushuniladi.
Misol uchun, Karlos Ghosn, Nissan va Renault bosh direktori, Frantsiyada ta'lim,
Livan,
ota-onalar
ham
Braziliyada
tug'ilgan
va
to'rt
tilda
ravon
gapirishadi.
Geosentrik yondashuv globallashuv sharoitida madaniy xilma-xillikning
bartaraf etilishini va korporativ rahbarning zamonaviy modeli yaratilishini talab
qiladi
Bu - bugungi global muhitda muvaffaqiyatli rahbarlari talab qiladi yondashuv
turi.
shunday qilib, Kanada qarshi United Yaponiyaga qarshi Shtatlari, Frantsiya,
Germaniya qarshi, Meksika, va - global tanlovining hududiy bosqichi kasaba
uyushmalarida ko'rib chiqildi.
Endi, global raqobat Yevropa Ittifoqi (EI), Shimoliy
Amerika erkin savdo kelishuvi (NAFTA), Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari
assotsiatsiyasi (ASEAN), va boshqalar, shu jumladan, mintaqaviy savdo
shartnomalari bilan hosil bo'ladi.
Yevropa Hamjamiyati - jahon iqtisodiyotiga integratsiyada yetuk
integratsion
guruh
1993 yil 1 noyabrgacha rasmiy ravishda etakchi G’arbiy Yevropa
mamlakatlarining birlashgan guruhi Yevropa Hamjamiyati deb atalardi. Chunki u
1967 yildan so’ng mustaqil bo’lgan uch mintaqaviy tashkilot organlarining
birlashishidan paydo bo’lgan:
-
Yevropa Ko’mir va Po’lat Birlashmasi - EOUS (ECSO): mavjud bitim
1952 yilda kuchga kirgan;
-
Yevropa
Iqtisod
Uyushmasi - EAS (EEC): Yevropa
uyushmasini tashkil qilish bitimi
Rimda 1957 yilda qabul qilingan va
1958 yili kuchga kirgan;
-
Yevropa Atom Energiyasi
bo’yicha uyushma - Evraatom
(EVRATOM): bitim 1958 yilda
kuchga kirgan.
U rasmiy nomlanish bilan bir
qatorda, boshqacharoq deb ham
atalar edi: Yevropa Hamjamiyati
(EH) yoki faqat Hamjamiyat.
1993 yil 1 noyabrda Maastrix
bitimi kuchga kirgandan keyin, bu guruhning nomi rasmiy ravishda Yevropa Ittifoqi
bo’ldi:
1.
Yevropa Erkin Savdo Assotsiyasi (Uyushmasi) - Evropean security of
Trade.
2.
«Erkin savdo to’g’risidagi Shimoliy Amerika bitimi». North American of
free Trade.
553
3.
European Economic Community.
Yevropa hamjamiyati doirasidagi birlashmaning rivojlanishida bir qator
bosqichlar bo’lib o’tdi, faqat ular quyi shakldan o’tib, chuqurlashib bordi (erkin
savdo zonasi, bojxona Ittifoqi umumiy bozor), yuqoriga - iqtisodiy va valyuta
birligiga o’tishi bilan a’zolar soni ko’payishiga ham olib keldi.
Hozirgi vaqtda Yevropa Hamjamiyatining negizini barpo etish jarayoni yagona
bozor, davlatlararo boshqarish tizimi amaliy yakunlandi va mamlakatlarning
iqtisodiy, valyuta va siyosiy birligi shakllanishi yakunida ular bevosita yaqinlashdilar.
Yevropa Hamjamiyatiga to’liq huquqqa ega bo’lgan 12 mamlakat kiradi:
Bel’giya, Buyuk Britaniya, Albaniya, Gretsiya, Daniya, Irlandiya, Ispaniya, Italiya,
Lyuksumburg, Niderlandiya, Portugaliya, Frantsiya.
Yevropa Hamjamiyati mexanizmining harakati, avvalambor, siyosiy- huquqiy
boshqarish tizimiga asoslanadi. Ular umumiy milliy yoki mamlakatlararo organlardan
hamda milliy davlat boshqaruvidan iborat.
Yevropa Hamjamiyatining asosiy hokimiyat tuzilishini izohlab beramiz.
Vazirlar Maxkamasi (kengashi) qonuniy organ bo’lib, boshqaruv tizimida asosiy rol’
uynaydi. Unga yuqori darajadagi malaka bilan qabul qilinadi (amalda esa teng ovoz
olishga harakat qilinadi).
Yevropa kengashi (Evrosovet) - yuqori organ bo’lib uning tarkibiga
davlatlarning rahbarlari va Yevropa Uyushmasiga a’zo bo’lgan mamlakatlarning
hukumat boshliqlari kiradi. Bu yerda printsipial masalalar muhokama qilinadi hamda
qarorlar qabul qilinadi.
Yevropa Hamjamiyatining komissiyasi (komissiya, EHK) - ijro etuvchi
organdir. U Vazirlar Mahkamasiga qonunlar loyihasini tasdiqlash uchun tavsiya etish
huquqiga ega. Uning faoliyati juda keng va rang- barangdir
Masalan, komissiya bojxona tarkibiga rioya qilinishini, agrar bozor faoliyatini,
soliq va bojxona siyosatini yuritish ishini nazorat qilishni amalga oshiradi va h.k.. U
bir qator vazifalarni bajaradi, shu jumladan, ixtiyoridagi ijtimoiy mintaqaviy agrar
fondlar asosida mablag’ bilan ta’minlash vazifasini utaydi.
Komissiya mustaqil ravishda uchinchi mamlakatlar bilan muzokaralar olib
boradi, shuningdek, unga umumiy byudjetni boshqarish huquqi berilgan.
Faoliyatining asosiy yo’nalishlaridan biri milliy qonunchilik, standart va normalarni
tartibga keltirishdir.
Yevropa Parlamenti (Yevroparlament) - nazoratchi organ. Komissiya faoliyatini
nazorat qiladi va byudjetni tasdiqlaydi. Vazirlar Maxkamasi va Yevropa Hamjamiyati
komissiyasining faoliyati o’zaro bog’liqdir.
Yevropa Hamjamiyati Sudi - yuqori organ. U bitimlarning bajarilishini va
Yevropa Hamjamiyati asosiy printsiplarining amalga oshishini ta’minlaydi.
Bulardan tashqari, boshqa boshqaruv va konsul’tativ organlar, yana turli
yordamchi tashkilotlar - tur kumitalar, komissiyalar, yordamchi komissiyalar,
moliyani tartibga solish fondlari mavjud.
Yevropa Hamjamiyati boshqaruv huquqida eng yuqori o’rinni EH ni tuzish va
kengaytirish to’g’risidagi xalqaro bitim, shuningdek, Hamjamiyat faoliyatini
yuritishga oid boshqa bitimlar egallaydi.
554
Bu dastlabki qonunchilik EH konstitutsiyasini hosil etadi.
Ikkinchi qonunchilik reglamentlar, driktivalar (ko’rsatmalar), qarorlar, tavsiyalar
va mulohazalar tarzida taqdim qilingan.
Reglamentlar (ish tartibi) o’zining statusiga ko’ra, EH ga a’zo bo’lgan
mamlakatlarning milliy qonunchiligidan ustun turadi va har kaysi mamlakat hududida
qonun kuchini egallaydi.
Direktivalar qonunlashtirilgan hujjat bo’lib, ular umumiy qoidalarni belgilaydi
va EHga a’zo bo’lgan mamlakatlarning maxsus qarorlarini aniqlashtiriladi..
Qarorlar tub mohiyati bilan individual tarzida bo’ladi. Ular shaklan majburiy
kuchga ega bo’lmasada, ma’lum darajada huquqiy ahamiyatga ega.
Tavsiyalar va muloxazalar ijro etish uchun majburiy emas.
G’arbiy Yevropa iqtisodiyotini birlashtirish jarayonida huquq markazdan
uzoqlashish g’oyalariga ta’sir etishda faol rol’ uynaydi. EH doirasida yagona huquqiy
maydon yuzaga keltirilgan.
39
Do'stlaringiz bilan baham: |