Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Mundarija 

 

 

 

 

Betlar 

 

I. 

O’quv materiallari 

3 

 

 

 

1. 

Ma’ruza matnlari 

3 

2. 

Amaliy mashg’ulotlar   

 

 

 

 

II. 

Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari 

284 

 

 

 

III. 

Glossariy 

379 

 

IV. 

 

Ilovalar 

 

402 

 

 

 

1. 

2. 

3. 

    4. 

5. 

Fan dasturi 

Ishchi fan dasturi 

Tarqatma materiallar 

Testlar 

Keyslar banki 

6.Baholash mezonlarini qo’llash bo’yicha uslubiy 

ko’rsatmalar 

7.O’quv –uslubiy majmuaning elektron variant 

 

 

402 

426 

411 

443 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

266 

 

 

I. 

O’QUV MATERIALLARI 

 

1-modul. Menejment nazariyasi asoslari 

1.1.  MA’RUZA (NAZARIY MATERIALLAR) 

 

1-Mavzu.  Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati . 

 

1.2017  —  2021  yillarda  O’zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning 

beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar stratyegiyasini «faol tadbirkorlik, 

innovatsion  g‘oyalar  va  texnologiyalarni  qo‘llab-quvvatlash  yili»da  amalga 

oshirishga  oid  davlat  dasturidan  kelib  chiqib  fanning  predmeti,  maqsad  va 

vazifalari.  

2.Menejmentning tarixiy shart-sharoitlari. 

3.Hozirgi zamon o’zbek menejmentining xususiyatlari.  

4.Menejmentning ilmiy maktablari.Ilmiy boshqaruv maktabi. 

5.Menejmentning  horijiy  modeli.  Menejmentning  amerikacha  modeli. 

Menejmentning yapon modeli. Menejmentnng G’arbiy Yevropa modeli. 

 

Tayanch  so’zlar:  menejment,  boshqaruv  ob’ekti,  boshqaruv  sub’ekti, 

menejment funksiyalari, ierarxiya, qayta aloqa, yakkahokimlik, naf, baho, talab 

va taklif, o’z o’zini boshqarish.  

 

1.  2017  —  2021  yillarda  O’zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning  beshta 

ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar stratyegiyasini «faol tadbirkorlik, innovatsion 

g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili»da amalga oshirishga oid davlat 

dasturidan kelib chiqib fanning predmeti, maqsad va vazifalari.  

«Menejment»  so’zi  ingliz  tilidan  olingan  bo’lib,  Oksford  (rus-ingliz)  lug’atida 

menejmentning  juda  keng  va  har  tomonlama  mazmuni  keltirilgan:  odamlar  bilan 

muloqotning usul va yo’llari; boshqarish hokimligi va san’ati; o’ziga xos ma’muriy 

malaka  va  bilimlar,  tashkilotlar  ishini  yo’naltiruvchi  va  nazorat  qiluvchi  odamlar, 

hamda boshqaruv personali va h.k. 

Adabiyotlarda  «menejment»  va  «boshqaruv»  iboralari  o’xshash  va  bir  –  birini 

o’rnini  to’ldiruvchi  tushunchalardir.  Lekin,  «boshqaruv»  bizning  ongimizda 

ma’muriy  tizim  bilan  bog’liq  ravishda  yuqoridan  pastga  qarab  shakllangan, 

buyuruqlarga asoslangan, byurokratik boshqaruv tizimi sifatida namoyon bo’ladi.  

Menejment  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida    iste’molchiga  yo’naltirilgan,  uning 

ehtiyojlarini qondirish orqali tashkilotning foyda olishi va samarasiga bevosita ta’sir 

etadigan  iqtisodiy  tizimni  boshqarishni  nazarda  tutadi.  Shuning  uchun  menejment 

biznes,  tadbirkorlik,  raqobat  kabi  tushunchalar  bilan  bog’langan.  Menejment  –  bu 

bozor iqtisodiyoti sharoitida aniq korxona va tashkilotlarni boshqarishdir. Boshqarish 

---

267 

 

ko’proq  keng  ma’noda  qo’llaniladi.  Masalan,  davlatni  boshqarish,  mehnatni 

boshqarish, siyosatni boshqarish, turli inson faoliyatini boshqarish va h.k. 

Bazi  mutaxassislar  boshqaruv  nazariyasiga  tanqidiy  yondashib,  uni  shakl  va 

usullarning  zamonaviy  tashkilotlariga  tadbiq  etib  bo’lmaydi  deb  ta’kidlashadi.  Bu 

noto’g’ri albatta. 

Rejali iqtisodiyot davrida shakllangan boshqaruv nazariyasi va amaliyoti, davlat 

mulkchiligi  davriga  mos  tamoyil  va  usullarga  ega  edi.  Lekin  uning  ko’p  jihatlari 

bozor iqtisodiyoti davriga ham mos keladi va uni tegishli korxona, firma, muassasaga 

uning maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda qo’llanilishi kerak. 

Boshqaruv  -  bu  tanlov,  qaror  qabul  qilish  va  uning  bajarilishini  nazorat  qilish 

jarayonidir.