Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Norasmiy tashkilotlar tavsifnomasi. 

Norasmiy  tashkilotlar  bir  vaqtning  o‘zida  rasmiy  tashkilotlarga  ham  o‘zshab 

ham o‘xshamay qolishi mumkin. Shuning uchun norasmiy tashkilotni tavsifnomasini 

aks ettiruvchi belgilarni ajratib chiqish mumkin:  

1)  ijtimoiy  nazorat.  Norasmiy  tashkilotlar  o‘z  a’zolari  ustidan  ijtimoiy 

nazoratni  amalgam  oshirib  boradilar.  Gap  mumkin  bo‘lgan  va  mumkin  bo‘lmagan 

guruh  andozalariga  oid  belgilarni  o‘rnatish  va  mustahkamlash  ustida  borayapti. 

Ta,iiyki, kim ushbu belgi (norma) buzsa o‘z navbatida chetlashishiga olib keladi. Shu 

munosabat  bilan  menejer  norasmiy  tashkilot  tomonidan  amalgam  oshirilayotgan 

ijtimoiy  nazorat  rasmiy  tashkilot  intilayotgan  maqsadni  bajarilishiga  ijobiy  ta’sir 

etishini bilishi kerak;  

2)  o‘zgarishlarga qarshilik. Norasmiy tashkilotlarda hamma vaqt o‘zgarishlarga 

qarshilik  kuzatib  boriladi.  Bu  qisman  shu  narsadan  dalolat  beradiki,  o‘zgarishlar 

norasmiy tashkilotning bundan keyingi faoliyatiga xavf tug‘dirishi mumkin;  

3)  norasmiy 

liderlar. 

Norasmiy  tashkilotlar  ham  o‘z  lider  (yo‘l 

boshlovchi)lariga  ega  bo‘ladilar.  Rasmiy  tashkilot  liderlarining  norasmiy  tashkilot 

liderlaridan  farqi  shundaki  ular  rasmiy  vakolatga  ega  bo‘lib  unga  ajratilgan  aniq 

vazifalar qamrovida harakat qiladi.  

---

423 

 

Norasmiy lider tayanchi – uni guruh tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi. Norasmiy 

liderning  ta’sir  doirasi  rasmiy  tashkilotning  ma’muriy  doirasidan  chiqib  ketishi 

mumkin.  

Norasmiy  lider  ikki  birinchi  darajali  vazifani  bajarishi  mumkin:  guruhga  o‘z 

maqsadlarini  amalga  oshirishiga  yordam  beradi,  uning  faoliyatini  qo‘llab-

quvvatlaydi.  

Tashkiloltda norasmiy guruhning ko‘pincha mehnat jamoasini mustahkamlaydi. 

Rasmiy tashkilot rahbari esa bunday guruhni qo‘llab-quvvatlashi kerak. Misol uchun 

“Korging  glass”  (AQSh)  firmasi  xodimlararo  keraksiz  muloqotlarni  kamaytirish 

maqsadida  binoda  lift  o‘rniga  escalator  o‘rnatgan,  “MMM”  (AQSh)  firmasi 

ovqatlanish  vaqtida  va  boshqa  holatlarda  tasodifiy  suhbatlarni  kamaytirish  uchun 

klublar  tashkil  etgan.  Bularning  hammasi  jamoaga  bo‘lgan  xis-tuyg‘uni  bu  erda 

nafaqat  mehnat  davomida  balki  ish  vaqtida  ham  hamkorlik  va  birlikni  kuchaytiradi. 

Ish  vaqtidagi  va  ishdan  tashqaridagi  o‘rtoqlik  munosabatlar,  hamkorlik  va  o‘zaro 

yordam tashkilotda sog‘lom psihologik muhitni shakllantiradi.