O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

12.6-жадвал
Титан ва 0,2 % Pd ли титан қотишмаларининг коррозион бардошлилиги

Коррозион муҳит	Концен трация, масс.%	Температура, ^оС	Коррозия тезлиги, мм/йил
			Ti	Ti+0,2% Pd
Хлорид кислотаси	5	Қайнаш т.	19,3	0,10
Сулфат кислотаси	5	Қайнаш т.	25,4	0,51
Фосфор кислотаси	5	150	8,15	0,15
Чумоли кислотаси	85	Қайнаш т.	4,26	0,10
Хлорли алюминий	25	Қайнаш т.	51,3	0,025
Хлорли калций	73	177	2,13	0

12.10. Тантал
Тантал – кумушранг, оғир (ρ = 16,6 г/см³) жуда қийин эрийдиган (t_эриш= 3017°С), қаттиқ металл ҳисобланади. Яхши пластиклик ва юқори механик хоссаларга эга, ишлов бериш осон, яхши пайвандланади.
Тантал плёнкаларининг ҳимоя хусусияти туфайли барча металлар ичида энг юқори коррозион бардошли ҳисобланади. У хлорид ва азот кислоталари-нинг барча концентрацияси ва исталган ҳароратида, бардошли 145°С дан юқори бўлмаган фосфор кислотасининг 35% дан ошмаган концентрациясида чидамли ҳам. Тантал фақат ўювчи (плавиковый) кислотада чидамсиз.
Водород атмосферасида қиздирилганда, тантал гидридлар ҳосил қилиб, 740 ҳажмгача водородни ютади. Бундай водородланиш хона ҳароратида, танталнинг катод қутбланиши орқали электролитларда ҳам кузатилади. Водороднинг металлда ютилиши танталнинг кучли мўртлашувига сабаб бўлади.
Тантал ҳавода 300°С дан юқори ҳароратларда олий Та₂О₅ оксиди ҳосил қилиб оксидланади. У газсимон фтор муҳитида ҳатто хона ҳароратида ҳам барқарор эмас, 300°С ҳароратли бром, 1000°С ҳароратли йод муҳитида емирилади.
Тантал Mo, W, Nb ва Ti каби металлар билан бир қатор қаттиқ эритмалар ҳосил қилади. Унинг қотишмалари юқори мустаҳкамлик характеристика-ларига эга. Улар мустаҳкам конструкцион материал сифатида кимёвий машинасозликда кенг қўлланилади. Бу қотишмалардан хлор ва бром аралашмасидан бром олиш, тозаланмаган хом ашёдан хлорид ва азот кислоталарини дистиллаш, сулфат кислотани регенерациялаш қурилмалари-нинг иссиқлик алмаштиргич аппаратлари тайёрлашда фойдаланилади. Шунингдек, танталдан ўта агрессив муҳитларда ишлатиладиган иситгичлар тайёрланади. Баъзи ҳолларда углеродли пўлатлардан тайёрланган аппаратларни қоплаш мақсадида ҳам тантал ишлатилади.