O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

Термоалюминийлаш 900-1000°С гача қиздиришга чидайдиган металл сиғимда амалга оширилади. Бу идишга сирти ортиқча ўтирмалардан тозалан-ган пўлат деталлари туширилиб, реакцион аралашма билан яхшилаб, пухталик билан кўмилади. Аралашма 49 % алюминий кукуни ёки темир-алюминий қотишмасининг кукуни, 49 % алюминий оксиди Al₂O₃ ва 2 % аммоний хлориди NH₄Cl дан иборат бўлади. Деталларни аралашма билан зичлаштирилган ҳолда кўмилади, бўшлиқлар қолмаслиги лозим, идиш тубидаги аралашманинг қалинлиги 10 см дан кам бўлмаслиги лозим. Сиғим ортиқча газларнинг чиқиб кетишига имкон берувчи клапан билан жиҳозланган (16.1-расм).

16.1-расм. Термоалюминийлаш жараёнининг схемаси.
1–печ; 2–клапан; 3–реакцион аралашма; 4–темир яшик; 5–буюм.

Инерт тўлдирувчи ҳисобланган Al₂O₃ алюминий заррачаларининг бир-бирига ёпишишига имкон бермайди ва ҳароррат ортиши билан умумий масса ичига қўшилиб кетади. У алюминийнинг дисперс ҳолатда сақланишига имкон туғдиради, диффузия жараёни боришини осонлаштирувчи умумий реакцион аралашманинг ғовак ҳолатда бўлишини таъминлайди.

Аммоний хлориди буюм оксидланишининг олдини олиш мақсадида ҳавони сиқиб чиқариш ва махсус газ муҳити ҳосил қилиш учун идишга киритилади. Идишдаги ҳарорат 900–1000°С гача етганда NH₄Cl парчаланиши юз беради. Бунда қуйидаги реакциялар бориши мумкин:
NH₄C1 <=> NH₃ + НСl
2NH₄Cl = 2NH₃ + Cl₂ + Н₂
Сl₂ нинг ёки НСl нинг алюминийга таъсири қуйидаги реакциялар орқали бориши мумкин: 2Аl + 3Сl₂ = 2АlСl₃
2Аl + 6НСl = 2АlСl₃ + 3Н₂
Алюминий хлориди учувчан бирикма бўлганлиги сабабли пўлат буюмлар сиртига жуда тез етиб боради. Натижада сиртда қуйидаги алмашинув реакцияси амалга ошади:
6АlСl₃ + 2Fe = 2FeAl₃ + 9Cl₂
Озод хлор алюминий билан таъсирлашиб, яна учувчан алюминий хлориди ҳосил қилади. Шундай қилиб, газ фазаси орқали қопловчи металл (алюминий)нинг буюм металл (пўлат) сиртига кўчиши амалга ошади.